Licht absurde, korte verhalen uit het oorlogsgebied. Grappen voor de schutters is het debuut van de Palestijns-IJslandse auteur Mazen Maarouf, genomineerd voor de Man Booker Prize 2019.
De peperplant
Ik droomde dat mijn vader een glazen oog had. Toen ik wakker werd, bonsde mijn hart als het hart van een verschrikte koe. Maar ik glimlachte. Ik was gelukkig, alsof mijn droom was uitgekomen en mijn vader echt een glazen oog had.
Toen ik klein was had mijn vader me voor mijn verjaardag een peperplant gegeven. Een vreemd cadeau. Ik begreep destijds niet wat er de bedoeling van was. We hoorden van tijd tot tijd geweerschoten buiten, maar die klonken even vertrouwd als het toeteren van voorbijkomende auto’s. Net zo min als ik snapte wat er in onze buurt gebeurde, begreep ik waarom mijn vader een peperplantje had uitgekozen en waarom het daarna bij ons bleef. Maar er hingen kleine pepertjes aan en ik veronderstelde intuïtief dat die mij en mijn tweelingbroertje voorstelden. De milities vochten maandenlang in de straten rondom ons huis, die tussen de zee en het hart van de stad lagen. Mijn moeder bleef ons toch naar school sturen, mij en mijn tweelingbroertje, dat niet kon praten en dat ik onderweg moest beschermen omdat hij bang was.
Destijds deed het cadeau van mijn vader me niet zoveel. Ik vond het raar en lelijk. Ik vertelde er niets over aan mijn klasgenootjes. Maar ik zorgde er wel voor, zoals hij van me had gevraagd. Mijn vader had een wasserij-strijkerij. Hij leerde me hoe ik de ontluikende pepertjes met een katoenen doekje moest schoonmaken en met een kaars erboven moest bijlichten, zodat ze vitaminen kregen en zouden groeien. Hij deed het heel voorzichtig voor en zei: ‘Jij moet ze verzorgen, dan komen er nog meer pepers bij. Deze peperplant moet je vriendje worden.’ Door mijn vader begreep ik dat er in elke peper een ziel huisde en dat ik die ten koste van alles moest beschermen. Dat was mijn eenvoudige opdracht in de oorlog. En soms, als de gevechten toenamen en de milities hun zware wapens, mortieren en raketten afvuurden, en mijn moeder en broertje in de gang tussen de voorkamer, de keuken en de badkamer op de grond lagen, stond ik bij de televisie, de plek in ons huis waar je het meest was blootgesteld aan scherpschutters, met een brandende kaars om de peperplant bij te lichten. Ik dacht dat onze zielen, van mij, mijn broertje, mijn vader en mijn moeder, zich ook in de kleine pepertjes bevonden en dat, als ik ze bijlichtte, niemand van ons zou doodgaan, vooral mijn vader niet, die pas ’s avonds naar huis kwam. Zo begon de vriendschap tussen mij en de peperplant. Ik raakte steeds meer op hem gesteld, hoewel ik hem vanaf een bepaald moment geen water meer gaf, maar erop spuwde. Ik dronk het water zelf op in plaats van het aan de plant te geven, omdat mijn moeder steeds zei dat water schaars was en de mensen van dorst zouden omkomen. Uit angst begon ik het water zelf op te drinken, in de hoop dat ik nooit meer dorst zou krijgen. Ik had zelfs het idee dat mijn vriendschap met de plant hechter werd als ik hem met mijn speeksel besproeide. Totdat mijn moeder me zo op een dag zag en het aan mijn vader vertelde toen hij thuiskwam van zijn werk.
Dat was de eerste keer dat mijn vader me sloeg met zijn riem. Hij was ongelooflijk boos. Ik vroeg me af of spugen op een peperplant wel zoveel boosheid rechtvaardigde. Ik zag hoe zelfs mijn doofstomme broertje zijn ogen afwendde en beefde telkens wanneer de riem mijn rug raakte. Toen mijn vader weg was, liep ik snikkend naar de peperplant, met ogen vol tranen, en probeerde te bedenken in welke peper zich de ziel van mijn vader bevond. Het was niet moeilijk. Ik koos de grootste peper, brak hem vol bitterheid af en vertrapte hem onder mijn voet.
Boekgegevens
Mazen Maarouf, Grappen voor de schutters, vertaling: Richard van Leeuwen, Uitgeverij De Harmonie (€ 17,50)
Vanaf oktober in de boekhandel
Dit boekfragment verscheen eerder in de Boekenkrant, editie augustus 2019.
