De donkere dagen voor kerst zijn het ultieme moment om met een winters boek op de bank te kruipen. Wij selecteerden daarom vier titels waarmee ijskoud leesgenot gegarandeerd is.
Door Mirjam Mulder
Midwinter Break
Het romantische Instagram-gehalte van de cover doet misschien anders vermoeden, maar Midwinter Break van Bernard MacLaverty is allesbehalve zoetsappig – eerder schrijnend bitterzoet. We moesten zestien jaar op een nieuw boek van deze Noord-Ierse schrijver wachten, maar hij stelt niet teleur. Midwinter Break werd gekozen als beste roman van het jaar op de Irish Book Awards in 2017, en de Volkskrant noemt het zelfs een hoogtepunt in zijn oeuvre. Een boek over ‘liefde, leven, dood, religie en dat wat ertoe doet,’ aldus de auteur.
Lichtjes geïnspireerd op een uitstapje met zijn vrouw naar Amsterdam, vertelt MacLaverty het verhaal van het echtpaar Gerry en Stella Gilmore. Een korte vakantie in onze hoofdstad zou hun veertigjarige huwelijk wat moeten opfrissen. Naast het dagelijkse klaaguurtje over hun vele ouderdomskwalen en de flauwe grappen van Gerry, lijkt er echter iets diepers mis te zijn tussen het koppel. Na zoveel jaren samen zijn hun routines geheel op elkaar afgestemd, en toch vragen ze zich af in hoeverre ze elkaar echt kennen. Is hun relatie nog te redden?
MacLaverty’s werk wordt veelal gekenmerkt door thema’s als geloof, alcoholisme en het IRA-geweld tijdens de Noord-Ierse Troubles. Hoewel die in deze roman allemaal aanwezig zijn, treedt een ander kenmerk van de schrijver hier op de voorgrond: zijn minutieuze beschrijvingen van alledaagsheid. Meedogenloos en toch liefdevol volgt hij het koppel in al hun handelingen – van het wachten op de taxi, tot het uitpakken van hun pyjama’s – en schetst op deze manier een indringend beeld van hun bestaan.
Winter
De Nederlandse vertaling kwam al in juni uit, maar het is natuurlijk het leukst om Winter van Ali Smith juist nu te lezen. Hoewel de seizoenen ook een letterlijke rol in haar cyclus van vier boeken spelen, zijn de titels vooral metaforisch bedoeld. Het eerste deel, Herfst, genomineerd voor de Man Booker Prize, ging over verval; nu volgt de verstilling van de winter.
Mocht Herfst jou ook omvergeblazen hebben: in Winter tref je niet dezelfde personages aan, maar wel dezelfde thema’s en prachtige weefstructuur. Smith schrijft geen geschiedenissen, maar patronen waarin ze actualiteit, kunst en oude verhalen met elkaar verweeft. Alles lijkt met elkaar in verband te staan. Dit verhaal speelt zich af in de winter van 2017, met op de achtergrond de gevolgen van de Brexit, de brand in de Grenfelltoren en de regering van Trump. De eenzame Sophia krijgt met Kerstmis haar zus Iris en haar zoon Arthur over de vloer. Met beiden heeft ze een moeizame relatie. Zijzelf is een zakenvrouw, Iris een politiek activist, en haar zoon blogt over ‘Art in Nature’. Dan neemt Arthur ook nog een vervangster mee voor zijn vriendin Charlotte, met wie het net uit is: een immigrant met de veelzeggende naam Lux, die hij net bij de bushalte heeft ontmoet. De aanwezigheid van deze buitenstaander maakt duidelijk hoezeer zij van elkaar vervreemd zijn. Zullen ze met kerst nader tot elkaar komen?
In een tijd waarin fake news moeilijk valt te onderscheiden van wat echt is, brengt de stilte van de winter oude waarheden naar boven. Er is ook iets hoopvols aan dit specifieke seizoen: de belofte van nieuw leven. Arthur verwoordt het mooi op zijn blog: ‘Dat is wat winter is: een oefening in herinneren hoe je jezelf moet verstillen en dan hoe je weer flexibel tot leven moet komen.’
De notenkraker
Er is geen sprookje dat beter bij de kersttijd past dan De notenkraker. Sommigen zullen het verhaal vooral kennen van opvoeringen van Tsjaikovski’s wereldberoemde ballet, maar ook de oorspronkelijke versie van E.T.A. Hoffmann is betoverend. Uitgeverij Rainbow maakte voor deze winter een mooie nieuwe uitgave. Een perfect cadeau voor onder de kerstboom.
Het verhaal begint op kerstavond. Marie en Fritz staan te popelen om hun cadeautjes uit te pakken. Ze krijgen allemaal mooie geschenken, maar Marie is vooral dol op de notenkraker die ze van haar mysterieuze peetoom Drosselmeier heeft gekregen. De notenkraker ziet eruit als een klein mannetje. Dan gebeurt er iets vreemds: ’s nachts komt de pop tot leven. Marie wordt meegesleept in een fantasierijke wereld vol lekkernijen en speelgoedsoldaten. Maar de notenkraker is in een strijd verwikkeld met de gevaarlijke Muizenkoning, en Marie wil hem redden.
In De notenkraker gaat Hoffmann op de loop met je fantasievermogen, door niet te verraden of Marie alles heeft gedroomd of dat het daadwerkelijk gebeurt. Droom en werkelijkheid worden één. De ouders van Marie geloven haar in ieder geval niet, maar zij is vastberaden in haar steun voor de notenkraker. Het is een verhaal dat je even weer kind doet voelen en het schitterende einde laat je achter met een hartverwarmend gevoel.
Kun je niet genoeg krijgen van deze wondere wereld? Deze winter komt het sprookje ook tot leven op het witte doek als The Nutcracker and the Four Realms, met onder andere Keira Knightley, Morgan Freeman en ballerina Misty Copeland.
IJsengel
‘Zo was het elke keer: zodra hij naar beneden sprong verdampten zijn dromen van luxe en rijkdom en trad de werkelijkheid in. Nu restten enkel de kou en de teleurstelling van het leven (…).’ Rasmus Janson leeft op straat en is goed bevriend met de kou. Samen met zijn vriend Mikkel werkt hij aan een plan om eindelijk het droomleven dat hij verdient te kunnen realiseren. Acht jaar later doet de brute ontvoering van mediamagnaat Berndt Müller heel Zweden opschrikken. Zijn vrouw en dochters zijn wanhopig. Tegen het advies van de politie in betalen ze het losgeld dat de ontvoerders eisen, maar Berndt blijft spoorloos.
In IJsengel van de Nederlandse thrillerauteur Nathalie Pagie moet je als lezer goed opletten. Je krijgt verschillende perspectieven te zien, waardoor jij meer denkt te weten dan de personages zelf. Maar kun je ze wel geloven? De karakters hebben namelijk allemaal zo hun eigen motieven. Pagie weet een onderhuidse spanning op te roepen en ontvouwt langzaam de plot. Op een verstilde manier toont ze aan hoe een kleine misstap een olievlek kan vormen, die grote gevolgen heeft voor de levens van anderen.
Vorig jaar won Pagie met Casa Familia de Thrillzone Award voor beste Nederlandse thriller. Het was dus toch niet zo’n gek besluit om haar baan op te zeggen en haar grote passie voor schrijven te combineren met haar liefde voor reizen. Pagie’s boeken spelen zich vaak af op plekken over de hele wereld die ze zelf heeft bezocht. In IJsengel neemt ze je mee naar het winterlandschap van het Zweedse Göteborg. Maar pas op: Pagie weet de kou zo goed op te roepen, dat de rillingen over je rug lopen.
Boekgegevens
Bernard MacLaverty, Midwinter Break, vertaling: Janine van der Kooij, Uitgeverij Cactus Books, ISBN: 9789492504142, 256 pagina’s (€ 19,95)
Ali Smith, Winter, vertaling: Karina van Santen en Martine Vosmaer, Uitgeverij Prometheus, ISBN: 9789044637953, 240 pagina’s (€ 19,99)
E. Hoffmann, De notenkraker, Uitgeverij Rainbow, ISBN: 9789041713018, 80 pagina’s (€ 14,95)
Nathalie Pagie, IJsengel. Een ijskoude ontvoering. Een verlaten hotel. De Zweedse winter, Uitgeverij Boekerij, ISBN: 9789022584996, 304 pagina’s (€ 10,00)
Dit artikel verscheen eerder in de Boekenkrant, editie 3 december 2018.
