De kunst van het nietsdoen is de eerste volledige Nederlandse vertaling van een geliefd klassiek werk en bevat alle 243 lichtvoetige, precieze bespiegelingen van Kenkō.
Wat lijkt het waanzin om in mijn ledigheid hele dagen achter mijn inktsteen door te brengen en zomaar, lukraak, de eerste gedachten op te tekenen die in me opkomen…
1
Als je in deze wereld wordt geboren, wekt dat blijkbaar velerlei verlangens in je op.
De rang van keizer is boven alles verheven – dat hoeft geen betoog. Zelfs zijn verre nakomelingen boezemen ontzag in, want ze zijn niet aan mensenzaad ontsproten. Ook aan de verhevenheid van de regent valt niet te tornen. Zelfs gewone edelen die gebruik mogen maken van een lijfwacht zien er imposant uit. Ook hun kinderen en kleinkinderen komen erg elegant over, zelfs wanneer ze aan lager wal zijn geraakt. Hovelingen van lagere rang, daarentegen, slaan zich zo goed mogelijk erdoor en steken hun neus in de lucht maar zijn te onbeduidend om veel woorden aan vuil te maken. Niemand is minder benijdenswaardig dan een monnik. ‘De mensen denken dat hij zo ongevoelig is als een stuk hout,’ schrijft Sei Shōnagon, en ze heeft groot gelijk. Aan monniken die een enorme drukte maken omdat ze vreselijk belangrijk heten te zijn is niets indrukwekkends. Als ik me niet vergis heeft de vrome Sōga erop gewezen dat wereldse faam voor een monnik alleen maar last betekent en tegen de leer van de Boeddha ingaat. Iemand die zich vastberaden uit de wereld terugtrekt, daarentegen, verdient toch zeker onze bewondering. Het is wenselijk om zo goed mogelijk voor de dag te komen – zowel qua gezicht als qua gestalte. Nooit zul je het gezelschap beu raken van iemand die zijn woorden zorgvuldig kiest en prettig is om naar te luisteren zonder ooit breedsprakig te worden. Het is een grote teleurstelling als iemand die je altijd schitterend hebt gevonden opeens laat doorschemeren dat het hem aan verfijning ontbreekt. Je sociale status en voorkomen worden weliswaar bepaald door je geboorte, maar waarom zou je je geestvermogens niet kunnen ontwikkelen als je dat wilt? Niets betreurenswaardigers dan iemand die knap van voorkomen is en goed van inborst maar gespeend van kennis of talent, en die zich begeeft onder lelijkerds van mindere rang die de vloer met hem aanvegen.
Het is raadzaam om zich te bekwamen in de orthodoxe leer, in het schrijven van Chinese en Japanse verzen en in de muziek; en het is werkelijk schitterend wanneer iemand als model voor anderen kan optreden omwille van zijn vertrouwdheid met de tradities en ceremonies van het keizerlijk hof. Een ware heer schrijft bekwaam en vlot, neemt zonder moeite het voortouw als er bij een banket wordt gezongen en toont zich onwillig als er gedronken wordt maar zegt geen nee tegen drank.
Boekgegevens
Kenkō, De kunst van het nietsdoen, vertaling: Jos Vos, Uitgeverij Van Oorschot, 200 pagina’s (€ 20,00)
Dit fragment verscheen eerder in de Boekenkrant, editie april 2020.
