Heard werkte aan de evenaar als bisschop. Zuidenwind begint bij zijn terugreis uit tropisch Afrika naar Engeland. Onderweg doet hij het eiland Nepenthe aan, waar zijn nicht woont. Hij neemt zich voor er twee weken te blijven. Maar hij kan niet weten wat die twee weken met hem zullen doen.
Het eiland herbergt een schat aan unieke levensverhalen en karakteristieke inwoners. Behalve de plaatselijke bevolking ontmoet de bisschop er rijke emigranten en een drankzuchtige vrouw, een monnik, genotszoekers, een exhibitionist en een groep Russen. De bisschop praat met ze over diverse onderwerpen. Zuidenwind verkent de wereld vanuit verschillende visies op een manier die typisch was voor het begin van de twintigste eeuw: groots en meeslepend. Of de gesprekken over seks of kunst gaat, over historische feiten of over de culturen van verschillende landen en werelddelen, Heard bespreekt ze met passie.
Zuidenwind is een literair reisboek om traag te lezen. Douglas bouwt lange spanningsbogen en wijdt graag uit. Bovendien hanteert hij die typisch beschrijvende, sjieke stijl uit die tijd. Daar horen kreten bij die we nu racistisch kunnen vinden. Afrika heet bijvoorbeeld het Zwarte Continent. Een passage luidt: “Afrika – hij was bisschop van Bampopo, in de Equatoriale Gebieden – had danig huisgehouden in zijn lagere gastrische regionen en hem bijna invalide gemaakt, een omstandigheid waarop hij in genen dele trots was, aangezien een slechte gezondheid op alle terreinen van het leven leidde tot inefficiëntie.” En even verderop, in een passage over zeeziekte: “Vanwaar nu deze onbekende en onaangename gewaarwording in het hogere deel van zijn spijsverteringsstelsel? Uitermate hinderlijk! Hij had de avond tevoren in zijn hotel matig gedineerd; hij had een eenvoudig ontbijt genuttigd.”
Het boek heeft, in eigentijdse zin, nauwelijks een plot. Zuidenwind is een waterval aan karakters, verhalen en ervaringen uit een wereld die pas net de moderniteit in is geslingerd. De horizon ligt onzichtbaar ver weg.
Norman Douglas, Zuidenwind, Uitgeverij Van Oorschot, ISBN 978 90 282 4190 9 (€ 22,50)
Dit artikel is eerder verschenen in de Boekenkrant editie
van februari 2013.
