Flix is een kunstenaar die zijn levende modellen in gips verpakt. Een riskante onderneming, maar zijn artistiek ideaal weegt zwaarder. Hij is zelfs zo geobsedeerd door dat ideaal, dat hij de gevaren uit het oog verliest.
Thjum en hij zijn bekenden, maar hun verhouding is verstoord door Thjums hardhandige ontmaagding door Flix. Thjum loopt door de stad, bestudeert de trottoirtegels en heeft ook zijn obsessie: bloedsporen. Albert, hun gezamenlijke vriend, smokkelt, niet zonder risico, brieven uit Italië, en later zelfs een jongen. Tussendoor vlecht zich onder meer het verhaal van een vierde personage, de Italiaan Gesù Porporà, die in Thailand verblijft en een grafhekel aan Nederland heeft. Hij laat zich direct op de eerste pagina’s gelden door een seksistische vergelijking van Nederland met het vrouwelijk geslachtsorgaan.
In Doodverf wordt elk hoofdstuk vanuit het perspectief van één van de vier personages beschreven. De verhaallijnen, ontwikkelingen van hun levens, lopen gedeeltelijk gescheiden van elkaar, gedeeltelijk overlappen ze elkaar. Daar waar de levens van de hoofdpersonen Albert, Flix en Thjum (let op de initialen!) elkaar raken, ontstaat een spannende plot. Die plot, en de spanningsboog van het verhaal, leunen sterk op de riskante onderneming van Flix.
De achtergronden en karakters van de personages krijgen in Doodverf volop de ruimte. Zo ook de gedetailleerde beschrijving van hun overdenkingen en hun handelingen. Zoals in zijn andere boeken ontvouwt Van der Heijden in Doodverf de landkaart van zijn literaire landschap op zorgvuldige wijze. Daardoor ontwikkelt het plot zich langzaam.
‘Doodverf’ betekent in de schilderkunst dat een schilderij in de grondverf staat. Het eigenlijke schilderij moet nog worden geschilderd. Taalkundig betekent het daarom: ruw uiteenzetten, schetsen, en vooral: voorbestemmen. De titel is een ondubbelzinnige vingerwijzing naar de dreiging van wat, verderop in het boek, komen gaat. Ondanks de ruimte en de uitweidingen is de plot bijzonder spannend. Als de werkmethode van Flix voor het eerst wordt benoemd, is direct duidelijk dat het vroeg of laat een keer mis moet gaan. Hoe traag de plot zich ook ontwikkelt, Van der Heijden weet die spanning goed vast te houden en steeds verder op te voeren.
In de maand dat thrillers en spannende boeken centraal staan, is Doodverf een literair equivalent van deze boeken. Het risico dat een boek loopt als het tussen twee genres balanceert – vlees noch vis – overleeft het met glans: het neemt het beste van beide genres en is in beide volwaardig. En dat lukt eigenlijk zelden.
Boekgegevens
A.F.Th. van der Heijden, Doodverf, Uitgeverij Querido, ISBN 978 90 214 3544 2 (€ 15,00)
