De onzichtbare gorilla slaat op een populair experiment, waarbij proefpersonen aandachtig naar een filmpje kijken, focussen op één ding, maar de gorilla die te midden van het beeld verschijnt niet opmerken. ‘De gorilla slaat op het missen van een waarneming waar je hem niet verwacht,’ aldus Chabris en Simons. Vervolgens leggen ze de link naar dagelijkse handelingen zoals bellen achter het stuur, waarmee ze wijzen op de gevaarlijke illusie van multitasken.
In zes hoofdstukken verspreiden Chabris en Simons hun onderzoek naar alledaagse illusies over aandacht, herinnering, zelfvertrouwen, kennis, oorzakelijkheid en potentieel. Alle beïnvloeden ze ons leven diepgaand. Aan de hand van voorbeelden uit de dagelijkse realiteit –van ziekenhuizen en rechtszalen tot de huizenmarkt en het verkeer – en met verschillende experimenten, laten de twee psychologen zien dat we niet kunnen vertrouwen op ons briljante doch bedrieglijke brein. Zo is aangetoond dat slachtoffers van een misdrijf een totaal andere beschrijving van de verdachte opgeven of de gebeurtenis fout reconstrueren. Meestal vul je de gaten in het geheugen zelf op waardoor je geen onderscheid meer kunt maken tussen realiteit en fantasie. Net zoals je het niet zou merken mocht de kassierster onder de balie duiken en een andere zou verschijnen. Omdat we slechts selectief waarnemen. Bovendien overschatten we onze kennis. Zo kun je maximum zeven woorden van een willekeurige lijst inprenten in het tijdelijk geheugen of kun je een fiets nooit perfect uit het hoofd tekenen. Probeer het maar eens. Een verkeerde inschatting van onze beperkingen kan vreselijke gevolgen hebben. Een mogelijke oplossing is – zoals Chabris en Simons concluderen – dit boek lezen, zodat je illusies herkent en kunt anticiperen.
De onzichtbare gorilla is een toegankelijk wetenschappelijk werk over psychologisch onderzoek naar de sterktes en beperkingen van de geest. Het bevat talloze interessante anekdotes, testen en tips. Ook wie geen wetenschappelijke achtergrond heeft, maar geboeid is door psychologie of boeken als Jongens en wetenschap kan smaken, zal dit lusten. Wat beeldmateriaal of een luchtige vormgeving zou echter niet hebben misstaan. Hoe dan ook: interessant, amusant en maatschappelijk relevant. Opgelet dus voor gorilla’s!
Christopher Chabris & Daniel Simons, De onzichtbare gorilla, selectieve waarneming en valse intuïtie, Uitgeverij De Arbeiderspers, ISBN 978 90 295 7504 1 (€ 22,50)
