De roman heet Homo submersus (De ondergedoken mens) en is een gefictionaliseerd dagboek. Jacques Presser, die in 1970 overleed, schreef het terwijl hij ondergedoken zat in de laatste jaren van de Tweede Wereldoorlog, op de Veluwe.
Volgens de erven zou Presser het na de oorlog hebben aangeboden aan een grote uitgeverij, die het weigerden te publiceren. Zeker is dat Presser het nog tijdens de bezetting heeft laten lezen aan Karel van het Reve. Van het Reve spreekt de erven tegen, omdat Presser volgens hem per se niet wilde dat het boek werd gepubliceerd omdat er teveel compromitterende passages in stonden over bekende personen. Presser zelf vertelde aan schrijver en filmmaker Philo Bregstein dat uitgever Johan Polak het origineel van hem had ontvangen, maar dat Presser uitgave ervan had verboden. Na Pressers dood raakte het manuscript vergeten tot historicus Auke de Jong het enkele jaren terugvond. Het manuscript bevond zich tussen allerlei documenten die De Jong waren gegeven door Pressers tweede vrouw. Volgens De Jong zat daar een afwijzingsbrief van de betreffende grote uitgeverij bij, maar de biografe van Jacques Presser, Nanda van der Zee, ontkent stellig dat er sprake kan zijn van zo’n brief omdat Presser volgens haar het manuscript nooit ergens heeft aangeboden.
Bron: NRC Boeken.
Achtergrond opgedoken roman Jacques Presser een raadsel
