Van alle Nederlandse stripuitgevers is Xtra misschien wel de meest eigenzinnige. Haar boeken hebben een duidelijk eigen signatuur en zijn een verrijking voor het stripaanbod. Het tienjarig bestaan is een mooie aanleiding voor een gesprek met uitgever Esther Gasseling (46).
Hoe ben je uitgever geworden?
‘Ik heb een journalistieke achtergrond en hield me altijd veel met literatuur bezig. Dat bleek een prima basis voor een bestaan als uitgever. Ik ben er een kleine twintig jaar geleden ingerold via een schrijfklus voor een voorloper van Xtra. Ik bleef er hangen en al snel mocht ik me met allerlei aspecten van het uitgeven bezighouden. Via het maken en uitgeven van tijdschriften en specials ben ik vervolgens in de boeken beland.’
Wat is je rol als uitgever?
‘Bij een relatief kleine uitgeverij als Xtra kan ik me met het hele spectrum bemoeien: het bedenken en begeleiden van projecten, de acquisitie van titels, de verkoop van rechten aan het buitenland, redactie, productie, promotie en verkoop. Alleen de vormgeving is niet mijn pakkiean, al heb ik daar natuurlijk wel een mening over. De combinatie van de creatieve en de zakelijke kant maakt mijn werk erg leuk. Het voordeel van mijn betrokkenheid bij het productieproces is dat ik bij de promotie en verkoop precies weet waar het over gaat.’
Hoe kom je tot een selectie van titels die je wil uitgeven?
‘Ger van Wulften, die de vormgeving doet, en ik gaan daarbij uit van onze eigen smaak. Vanaf het begin hadden we dezelfde opvatting over stijl en thematiek. Maar Ger is vanuit zijn achtergrond wat strenger over de kwaliteit van het tekenwerk. Zelf kijk ik meer naar het totaal van tekst en beeld; een aansprekend verhaal kan veel goedmaken. Allebei houden we van krachtig beeld en afwisseling in perspectief: dynamisch ‘camerawerk’ met voldoende closeups. Tekenwerk dat je netvlies in springt, of liever nog: dat je een klap in het gezicht geeft. Verder vind ik de thematiek belangrijk: een boek moet ergens over gaan. Bij de selectie kijk ik met de blik van een journalist, met een voorkeur voor maatschappelijke onderwerpen – in de actualiteit en in de geschiedenis. Ook ligt mijn interesse bij de waanzin en andere driften waardoor de mens zoal gedreven wordt.’
Jullie brengen veel buitenlandse strips uit in Nederlandse vertaling. Hebben jullie ook eigen producties?
‘Naast vertaald werk geven we enkele Nederlandse en Vlaamse auteurs uit, onder anderen Fred de Heij, Serge Baeken, Rudolf Kahl, Shiuan-Wen Chu en binnenkort Pieter Coudyzer. Daarbij initiëren we ook zelf projecten, zoals een stripuitgave rondom Max Havelaar die we in voorbereiding hebben. Vorig jaar was er een samenwerking met het Nationaal Archief: Peking – Oorlog in de diplomatenwijk, een strip over een episode uit de Nederlandse geschiedenis waarin de originele archiefstukken in de tekeningen geïntegreerd zijn.’
Is het belangrijk om als uitgever een eigen ‘signatuur’ te hebben?
‘Zeker, een eigen “smoel” geeft je bestaansrecht. Dat heeft te maken met je stijl, de onderwerpen en natuurlijk het coverbeleid. Hoe verschillend onze uitgaven ook zijn, er is zeker een gemene deler.’
Wat is kenmerkend voor de strips die Xtra uitgeeft?
‘We brengen graag eigenzinnige strips die een beetje prikkelen en schuren, qua vorm en qua inhoud. Taboes schuwen we niet en aan “fatsoen” doen we evenmin. Onder het dunne laagje vernis dat we allemaal oppoetsen om maatschappelijk en sociaal te kunnen functioneren, schuilt vaak een vulkaan. Bij sommigen is het geen dun vernis, maar een dik harnas. Ik denk dat iedereen wel nieuwsgierig is naar het grommende gerommel in de ander.’
Welke ‘rode draden’ zien we in jullie uitgaven?
‘De thema’s binnen ons fonds kun je grofweg onderverdelen in mens & maatschappij, geschiedenis, spanning & avontuur, erotiek, underground en kunst. En misschien leggen wij wat meer dan andere stripuitgevers een accent op “vrouwenzaken”.’
Waarin uit zich dat?
‘We hebben relatief veel titels van en over vrouwen: bijvoorbeeld Leela Corman met Meideles, over de uiteenlopende levenspaden van twee Joodse zussen in het New York van begin vorige eeuw, het waargebeurde verhaal Gif van Peer Meter en Isabel Yelin over een vrouw met een psychiatrische stoornis die haar kinderen vermoordde met gif, Aurelia Aurita met Aardbei & Chocola, over de seksuele gêne en passie bij een beginnende grote liefde, en Alison Bechdel over haar identiteit en homoseksualiteit en de relatie met haar vader en moeder.’
Richt Xtra zich alleen op volwassenen?
‘Voor kinderen vanaf twaalf jaar verschijnt binnenkort Tuff Ladies, met stripportretten van vierentwintig opmerkelijke vrouwen uit de geschiedenis. Maar verder begint het bij young adult, zoals de Natte Maan-reeks, die gaat over de verwarrende periode van de eerste keer op jezelf wonen en nieuwe vrienden maken. En de autobiografische reeks van Keiji Nakazawa over zijn leven als kind voor, tijdens en na de atoombom op Hiroshima.’
Heb je als uitgever een ‘missie’?
‘Een missie die gaandeweg tot een frustratie is geworden: de boekhandel over zijn dedain tegenover de strip heen helpen. Er is het bekende misverstand dat alle strips een soort Donald Duck zijn. Maar net als bij ‘gewone’ boeken zijn er strips over de meest uiteenlopende onderwerpen: van autisme, de Tweede Wereldoorlog en de Palestijnse kwestie tot het leven van seriemoordenaars, Malcolm X en de rouw om een overleden dierbare. Die strips hoeven niet allemaal samen bij elkaar te staan op het plankje ‘graphic novel’. Zet ze liever bij andere, ‘gewone’ boeken met hetzelfde thema. Inhoud boven vorm. Zo breng je ongeoefende striplezers meteen ook met de strip in aanraking. Ik merk vaak genoeg dat mensen blij verrast zijn. Ze komen simpelweg niet op het idee om een strip over een onderwerp van hun interesse te lezen. Sterker nog: ze weten niet eens dat die bestaat.’
Waar ben je als uitgever trots op?
‘Ik vind het erg leuk als we onze auteurs elders kunnen onderbrengen, zoals Rudolf Kahl met Herinneringen bij één van de grootste literaire uitgevers van China – de eerste Nederlandse graphic novel die daar verschijnt. Of Shiuan-Wen Chu, die met haar eigen vertaling van Heel erg anders succes heeft in Taiwan en daar begin april een uitgebreide promotietour deed. En er staan nog meer buitenlandse edities op stapel, zoals Claire DeWitt van Willem Ritstier en Fred de Heij in Duitsland.
Foto: Henk Parthesius
Boekgegevens
- Till Lukat, Tuff ladies, Uitgeverij Xtra, ISBN 978 94 907 5976 6 (€ 14,90)
- Ross Cambell, Natte maan 4. Doordrenkt van het kwaad, Uitgeverij Xtra, ISBN 978 94 907 5947 6 (€ 16,50)
Dit interview verscheen eerder in BKStrips, editie juni 2015
