'Ik wilde iets anders maken dan al die schattigheid' -

In Evert-Jan, een poepvlieg met smetvrees mag dan het woord ‘poep’ voorkomen, een poep-en-plasboek is het zeker niet. Evert-Jan wil juist géén poep eten. Een interview met de schrijfster, Pépé Smit.

Op een druilerige dag word ik uitgenodigd in het huis van Pépé Smit in Amsterdam. De kunstenares en illustratrice debuteerde vier jaar geleden in de kinderboekenwereld met Fred het hert, over een eigewijs hert dat doet waar hij zin in heeft. Terwijl Pépé in de keuken de koffie zet, zie ik een gehaakte vlieg op tafel liggen. Het is Evert-Jan, de hoofdpersoon van haar nieuwe boek.

Evert-Jan is een heel grappig boek, maar er zit toch ook een moralistische ondertoon in. Waarom heb je daarvoor gekozen?
‘Ik heb in dit verhaal echt iets willen doen met moraal. Het leek me grappig om moralistisch te zijn, maar tegelijkertijd diezelfde moraal op de hak te nemen. De uitspraak van de moeder van Evert-Jan – “Doe normaal en eet je poep op” – staat natuurlijk haaks op onze mensenmoraal. Hoewel het niet bewust zal gaan, hoop ik dat kinderen eruit opmaken dat de moraal van de één nog niet die van de ander is.
‘Verder is er een spin in het verhaal die loverboy-achtige kenmerken vertoont. Een onbegrepen wezen, of het nou een vlieg is of een mens, valt makkelijk voor iemand die hem probeert te paaien. Daar zit dus een grappig verpakte waarschuwing in: niet iedereen die je vleit, heeft goede bedoelingen. Het kan geen kwaad als kinderen dat onbewust opslaan.’

Het viel me op dat je geen kinderlijke taal gebruikt in Evert-Jan.
‘Ik zie weinig reden om dat wel te doen. Ik gebruik zelden verkleinwoorden, want daar heb ik een hekel aan. Een kind heeft geen handjes, maar handen. De spin zegt wel ‘vliegje’ in plaats van ‘vlieg’, maar dat doet hij om te slijmen. Kinderen kunnen veel serieuzer genomen worden dan mensen vaak denken; het hoeft niet schattig. Als kleuters iets niet begrijpen, verzinnen ze er zelf iets op, of gaan ze het uitzoeken. In het gewone leven gebeuren er meer dan genoeg dingen waar ze van denken: nou ja, het zal wel.
‘Misschien dat zo de inspiratie voor een boek ontstaat: ik zie hoe er soms tegen kinderen wordt gedaan. Dan krijg ik zin om een tegengebaar te maken. Voor ik aan Fred het hert begon zag ik bijvoorbeeld dat je overal lieve herten kon vinden. Ik wil dan iets anders maken dan al die schattigheid.’

De tekeningen bij het boek heb je zelf gemaakt. Is het daardoor anders dan een boek dat is gemaakt door een aparte auteur en illustrator?
‘Tekenen en schrijven vormen tijdens het maken van een prentenboek voor mij een organisch geheel. Sommige dingen laat ik weg uit de tekst omdat ik ze in een tekening al heb laten zien. Dat werkt toch heel anders dan tekeningen maken bij een tekst die al af is.’

Evert-Jan heeft net als je andere boeken een typerende tekenstijl. Hoe ga je te werk?
‘Ik stop er veel tijd in om de tekeningen te maken zoals ze zijn, zodat kinderen het gevoel krijgen dat ze zelf ook zoiets kunnen creëren. De achtergrondkleur in mijn prentenboeken is die van een ouderwets schetsboek. Het moet er eigenlijk uitzien of het rechtstreeks van de schetstafel in het boek is gekomen. Een karakter is levendiger als de tekening nog een beetje schetsachtig en smoezelig is, met af en toe zelfs een vingerafdruk. Ik hoor heel vaak dat kinderen na het lezen van mijn boeken zelf beginnen met tekenen en een prentenboek gaan maken. Dat vind ik fantastisch. Op mijn website fredhethert.nl kun je ook ingestuurde prentenboeken bekijken van kinderen.’

Het schrijven van een kinderboek lijkt me heel bevrijdend, omdat je je fantasie compleet op de vrije loop kunt laten. Komen er ook moeilijke dingen bij kijken?
‘Het is inderdaad heel leuk om een kinderboek te maken. Stiekem ben ik zelf nog een groot kind en door kinderboeken te maken kan ik daar nog mee wegkomen. Maar het is niet altijd makkelijk. Om te kunnen verdienen aan kinderboeken moet je er wel echt veel verkopen. Er bestaat namelijk geen apart fonds voor kinderboeken. Er wordt over nagedacht, maar het is er helaas nog niet. Dat zou het wel makkelijker maken om ervan te kunnen leven.’

Laatste vraag: komt er nog een vervolg op Evert-Jan?
‘Echt niet!’

Maar wees gerust: als de plannen doorgaan zal Fred het hert weer op de volgende cover prijken. En, zo vertrouwde Pépé me fluisterend toe, stiekem kan ze Evert-Jan ook maar moeilijk loslaten…