Over J.D. Salinger, beroemd geworden met Catcher in the Rye (1951), is een tiental biografieen en ‘herinneringen aan’ verschenen. Toch bleek er meer informatie te vinden, vooral omdat de auteur keer op keer verbood hem en zijn werk te citeren. Biograaf David Shields en documentairemaker Shane Salerno sloten negen jaar onderzoek af met de biografie en documentaire Salinger.
De biografen zijn eerder samenstellers dan auteurs: het boek is een aaneenschakeling van uitspraken van de meer dan tweehonderd geinterviewden. Hun getuigenissen en interpretaties vormen het verhaal van deze legende. En een legende is hij. Salinger schreef slechts vier boeken. Een roofdruk met los gepubliceerde verhalen haalde hij via de rechter uit de handel. The Catcher in the Rye was anti-conservatief in een uiterst conservatieve tijd. Het bevatte grof taalgebruik en schroomde niet om seksuele onderwerpen aan te raken. De depressieve en zeer kritische hoofdpersoon Holden Caulfield is van school weggelopen. Hij zoekt richting buiten de beknellende maatschappij om. In die zin is hij een voorloper van de vrijgevochten flowerpower-beweging, en een prototype van een personage dat na de jaren vijftig veelvuldig voorkomt in de literatuur. Sommigen identificeerden zich zo sterk met Caulfield dat zij met wapens de phonies waartegen Caulfield ageert, te lijf gingen. Een voorbeeld hiervan is de moordenaar van John Lennon. Salinger hield vrijwel alle interviews af en trok zich volledig terug uit de openbaarheid. Bovendien leek hij gestopt met schrijven, al weten we nu dat er zeker vijf romans in zijn kluis lagen die de komende jaren gepubliceerd zullen worden.
Uit de getuigenissen van de geinterviewden zien we nu een duidelijker beeld verschijnen. Twee zaken voeren daarbij de hoofdtoon: ten eerste dat Salinger getraumatiseerd raakte door zijn ervaringen in de Tweede Wereldoorlog. Niet alleen was hij aanwezig op de stranden van D-day, maar overleefde ook het slachtveld in Hurtgenwald en het Ardennenoffensief. Die ervaringen deden hem kort op een psychiatrische afdeling belanden.
We weten nu dat er zeker vijf romans in zijn kluis lagen die de komende jaren gepubliceerd zullen worden.
Ten tweede blijkt dat hij voornamelijk op meisjes in hun late pubertijd viel. Voor de oorlog was hij tot over zijn oren verliefd op de zestienjarige Oona O’ Neill, dochter van de Nobelprijs-winnende theaterschrijver. Zij was een van de centrale figuren in de New Yorkse glamourwereld, al was ze toen ze Salinger ontmoette nog maar zestien. Ze zou uiteindelijk trouwen met Charlie Chaplin. Zijn latere liefdes waren vaak jong, zoals Jean Miller (die Salinger op haar vijftiende ontmoette) en Joyce Maynard (18). Je zou de schrijver bijna een lolita-complex aanrekenen. Nu lijkt Salinger nooit met minderjarige meisjes naar bed te zijn geweest. Bovendien kreeg hij tevens relaties met oudere vrouwen. Zo is hij twaalf jaar getrouwd geweest met Claire Douglas die eenentwintig was toen ze trouwden – in onze tijd een twijfelgeval. Met haar kreeg hij twee kinderen. Ook kreeg hij een relatie met de veertig jaar jongere dertiger Colleen O’ Neill, met wie hij een kind kreeg en tot het einde samenwoonde.
Naar het einde van de biografie wordt Salinger tien ‘aandoeningen’ aangerekend, waarmee zijn ‘geval’ gepathologiseerd wordt. Hij is seksueel gefrustreerd, bleef Oona voor altijd mystificeren, was getraumatiseerd door de oorlog, niet gemaakt voor het huwelijk, noch voor vaderschap, et cetera. Zeker interessant voor de Salinger-adept, al is het ergens jammer dat alleen op dergelijke schaarse momenten de auteurs hun stempel op de biografische informatie drukken. Feit en speculatie staan losjes naast elkaar in de citaten; hoewel je kunt pleiten voor het rijke beeld dat de meerstemmigheid oproept, zou een verdiepend verhaal uit de pen van een kritische biograaf een scherper beeld hebben opgeleverd. Daarop lig ik in ieder geval als een hond op de mat te wachten.
Boekgegevens
David Shields en Shane Salerno, Salinger, vertaling: Ed van Eeden, Edwin Krijgsman en Gies Aalberts, Uitgeverij De Arbeiderspers, ISBN 978 90 295 8920 8 (€ 39,95)
Dit artikel verscheen eerder in de Boekenkrant, editie juli 2014.
