De debuutroman Tussenruimte van Vanessa Oostijen gaat over papierkunstenares Christina, haar bruidegom Tom en hun keuze om kort na hun huwelijksdag elk hun ambitie waar te maken. Tom vertrekt naar Japan en Christina neemt een opdracht aan van een Frans modehuis.
Door Sandra Broertjes
Tussenruimte is een magisch-realistisch verhaal en laat zich niet makkelijk navertellen. Het boek kent drie delen waarvan het tweede deel als een koortsige droom is. Het korte derde deel bestaat uit dagboekfragmenten van Tom over diens eenzame leven in het huis van zijn afwezige vriend, met wie hij als trompettist zou optreden. Luisterend naar een opname van een concert krijgt Tom het idee dat het muziekstuk over hem gaat. Als muzikant formuleert hij een antwoord, maar hij merkt dat hij als mens niet veel in te brengen heeft.
Net als het derde deel begint het eerste deel, over Christina, realistisch. Waar Tom schrijft over muziek (en stilte), zo is ook Christina gepassioneerd over haar kunst: ‘Met papier kan ik een wereld op zichzelf maken, fraaier en gedetailleerder dan de werkelijkheid.’ Ze staat er niet van te kijken wanneer ’s nachts, ‘als in een droom’, een veertje van de blauwborst die overdag bij haar keukenraam zat op haar lichaam dwarrelt. Ook andere vreemde zaken (zoals een onaangekondigde vrouw die haar komt helpen bij haar opdracht) worden door haar geaccepteerd met dezelfde vanzelfsprekendheid waarmee ze papieren vogels vouwt. Ze maakt kennis met de schrijver Martin die haar vertelt dat hij inspiratie heeft gekregen door een recente ontmoeting met een vrouw die zei dat haar geschiedenis haar voorkomt als een droom.
In het eerste deel van Tussenruimte wordt een ik-perspectief afgewisseld met een zij-perspectief. Beide kunnen van Christina zijn, want wanneer ze alternatieve acties overweegt, denkt ze over zichzelf als een ‘andere ik’ in de derde persoon. Na de introductie van Martin doet zich de mogelijkheid voor dat de zij-gedeeltes uit zijn manuscript komen. Of schrijft hij alles? Indirect verantwoordelijk voor de kennismaking tussen Christina en Martin was Martins ex-stiefzoon, maar later vertelt Martin dat de jongen en diens moeder zijn personages zijn. Christina reageert dan als volgt: ‘Mijn leven behoort iemand anders toe, schiet het door me heen. (…) “Denk je dat je lezers je verhaal kunnen begrijpen?” Hij lacht. “Een verhaal is een verhaal. Kan jij het begrijpen?” “Ik weet het niet. Het heeft iets onbehaaglijks.” “Onbehaaglijk voor wie? Voor jou?”’
Debutant Oostijen is een verteller en waar haar werkelijkheid geen gegeven is, zullen haar lezers gaan interpreteren en dat leidt dan tot, zoals Christina zal zeggen, ‘mogelijke scenario’s van mijn leven’.
Boekgegevens
Vanessa Oostijen, Tussenruimte, Uitgeverij Pluim, 176 pagina’s (€ 21,99)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie juni 2020.
