Om de huizencrisis het hoofd te bieden, zijn in Nederland de komende jaren zo’n 850.000 nieuwe woningen nodig. Dat is een flinke uitdaging, want hoe zorg je ervoor dat de bouw op een milieubewuste manier gebeurt? Heel simpel, schrijft filosoof Marjan Slob in haar boek Door de bomen het huis: gebruik hout.
Door Hugo Jager
Duurzaam bouwen. Dat klinkt vooral als een vreemde paradox. Want waar nieuwe huizen komen, wordt land verwoest en zijn vervuilende grondstoffen nodig. Daar komt nog bij dat de term duurzaamheid aan waarde heeft ingeboet. Zeker in een tijd waarin een oliegigant zegt zich er hard voor te maken. Goed beschouwd betekent die combinatie van woorden niets meer.
Filosoof Marjan Slob spreekt gelukkig niet van duurzaam, maar biobased bouwen. Ze laat in haar boek zien dat bij de productie van bouwmaterialen als beton, cement en staal veel van het broeikasgas CO2 vrijkomt. Sterker nog, betonbouw is verantwoordelijk voor ruim acht procent van de jaarlijkse wereldwijde uitstoot.
Met nieuwe huizen erbij ontkomen we er dus niet aan dat het klimaatprobleem groter wordt. ‘Slagen hier, is falen daar,’ vat Slob dat bondig samen. Ze verkent daarom biobased bouwen, door plantaardige materialen te gebruiken die biologisch afbreekbaar zijn. Daarbij kun je denken aan vlas, leem, hennep en lisdodde. En zeker ook bomen. Bijkomend voordeel is dat die ook nog eens CO2 uit de atmosfeer halen. Kortom: bouw met hout en je lost het woningprobleem op terwijl de CO2-uitstoot terugloopt.
Dat lijkt te mooi om waar te zijn. En eigenlijk is dat ook zo, want Slobs credo ‘slagen hier, is falen daar’ komt ook bij deze bouwwijze om de hoek kijken. Aan glas voor de ramen, beton voor de fundering en staal voor de constructie valt namelijk niet te ontkomen. Circulair bouwen zou daarom een mooie aanvulling zijn, maar helaas gaat de auteur daar in het geheel niet op in. En bovendien: ook aan hout kleven nadelen. Alle voors en tegens exploreert zij door achtereenvolgens in te gaan op hout, boom, bos en landschap. In elk hoofdstuk gaat zij met diverse experts en belanghebbenden in gesprek. Denk aan een architect, bosbeheerder en landgoedeigenaar. Een originele invalshoek, al stelt die soms teleur. Bijvoorbeeld in het hoofdstuk ‘boom’. Daar gaat ze niet in op de waarde van de boom als ecologisch systeem. In een inheemse boom wonen algauw 400 insecten, en dan hebben we het nog niet over de korstmossen, schimmels en nestelende vogels. In plaats daarvan gaat ze langdurig in op de zweverige notie dat je een spirituele verbinding met een boom kunt aangaan.
Ondanks haar optimistische kijk leidt haar verkenning niet zonder meer tot de conclusie dat houtbouw dé oplossing is. ‘Ik ben dus in verwarring en weet werkelijk niet meer wat mijn houding tegen “de natuur” moet zijn,’ schrijft Slob uiteindelijk. Deze twijfel maakt het boek des te sympathieker. En geloofwaardiger. Want voor geen enkele uitdaging van de moderne tijd kan zo’n eenzijdige oplossing bestaan.
Marjan Slob, Door de bomen het huis, Uitgeverij Pluim, 144 pagina’s (€ 17,99)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie januari 2023.
Benieuwd geworden? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
