Waguih Ghali schreef maar één boek, en wat voor een! In Bier in de snookerclub neemt hij je mee naar het Egypte van 1953, in een verhaal vol zelfspot, strakke dialogen, gokken en vooral heel veel drank.
Door Peter Koelewijn
Deze cultklassieker uit 1964 gaat over Ram, een Egyptische kopt, geboren in Caïro en een liefhebber van boeken en drank. Alhoewel hij zelf geen stuiver heeft, komt Ram uit een geprivilegieerde familie. Zijn tantes financieren zijn studie terwijl zijn vrienden de bon betalen. Hij bevindt zich in een bubbel, geïsoleerd van het gewone volk. Door zijn ogen beleef je Caïro als een kosmopolitisch baken in de woestijn. Je ziet ze lopen, de dandy’s: niemand spreekt Arabisch, overal hoor je Engels of Frans. Samen met zijn vriend Font brengt hij zijn dagen door in de bar Groppi en speelt hij snooker terwijl hij al rokend glazen vol imitatie-Draught Bass wegdrinkt. Maar de wereld van Ram is in transitie. Hij en zijn vrienden zijn erfgenamen van een voorbije tijd. Egypte is veranderd van een verouderde monarchie naar een republiek vol Arabisch nationalisme. In die wereld probeert Ram zijn plaats te vinden.
In feite is dit een coming-of-age-roman. Op zoek naar zingeving en een doel verliest Ram zich in gokken en drinken. Vooral in het eerste deel geeft hij een cynische en onverschillige indruk. In de latere hoofdstukken krijgt zijn karakter veel meer diepgang, en begrijp je zijn culturele vervreemding en waarom hij zich tegen van alles afzet.
Dit klinkt misschien depressief, maar het is zo ontzettend grappig geschreven. Het hele boek zit vol vileine humor. En de manier waarop dit wordt gebracht! ‘“Politie! Doe open!” “Kyria lysoon,” zei ik. Ik weet niet eens wat Kyria lysoon betekent, en Font ook niet, maar we hebben dat belangrijke koptische priesters vaak horen zingen in de kerken van Egypte.’
En dan volgt er een hilarische uiteenzetting over koorknaapjes en priesters die het Kyria lysoon als een potje tennis naar elkaar toe kaatsen. Allemaal op het moment dat Ram en Font worden opgeschrikt door de politie. Dat fragmentarische, dat van de hak op de tak springen, doet denken aan scènes uit films zoals Fight Club of Snatch. De dialogen zijn fantastisch! Vlijmscherp! Brutaal en zelfverzekerd grijpt de verteller je vanaf pagina één bij de lurven en neemt je mee op een zelfverwoestende reis van Cairo naar Engeland en weer terug.
Is dit boek perfect? Absoluut niet. Zonder enige context word je een wereld ingeslingerd met hier en daar wat referenties naar gebeurtenissen zoals de revolutie en de afzetting van koning Faroek, en de Britse bezetting van het Suezkanaal. Lees vooraf wat informatie op bijvoorbeeld Wikipedia. Dat is het waard, want Bier in de snookerclub wordt een van de beste boeken die je in jaren hebt gelezen.
Waguih Ghali, Bier in de snookerclub, vertaling: Paul Heijman, Uitgeverij Jurgen Maas, 237 pagina’s (€ 21,99)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie februari 2023.
Benieuwd geworden? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
