Niet iedereen is een muzikant, maar iedereen kan muziek maken en bovenal improviseren. Of je nu ’s ochtends met je familie kletst aan de ontbijttafel of een glaasje wijn bestelt in een restaurant, improviseren doen we de hele dag door. In Toekomstmuziek brengt neurowetenschapper, musicoloog en jazzmuzikant Artur Jaschke in kaart wat er in onze hersenen gebeurt tijdens deze improvisatie en het maken of beluisteren van muziek.
Door Bibianne Oelderik
Als student Engelse Literatuur die geen instrument bespeelt en vooral houdt van zingen onder de douche, ben ik verre van een neuroloog of muziekwetenschapper. Ik heb ver in mijn jeugd wel een jaartje kindermuziekles gehad, maar mijn favoriete instrument destijds was de triangel en daar is alles ook wel mee gezegd. Ik moet dan ook eerlijk toegeven dat ik met enige terughoudendheid aan Toekomstmuziek begon. Zo’n boek over neurowetenschappen en muziektheorie zou toch veel te moeilijk voor mij zijn? Ik had het mis.
Al snel toen ik Toekomstmuziek opensloeg bleek dat deze sprong in het diepe helemaal niet zo heftig zou zijn als ik dacht. Jaschkes manier van schrijven is bondig en duidelijk en zijn tekst is ingedeeld in korte, overzichtelijke hoofdstukken van telkens maximaal vier pagina’s, waardoor het als lezer makkelijk is om de aandacht bij het boek te houden.
Toekomstmuziek is opgebouwd in vier delen, die de theorie rustig opbouwen en de lezer stukje bij beetje voorzien van de nodige achtergrondinformatie om de ingewikkeldere stof van het volgende deel goed te kunnen behappen. Deel 2 is het neurologische en wat mij betreft het lastigste deel van het boek. Hier gaat Jaschke dieper in op de specifieke processen die in onze hersenen plaatsvinden tijdens het improviseren. Zo stelt hij de vraag: ‘Wat heeft het onthouden van een telefoonnummer te maken met improviseren?’ en worden overeenkomende patronen uitgelegd tussen het opslaan van een herinnering in het langetermijngeheugen en het luisteren van muziek. Nu ben ik een groot fan van boeken met plaatjes, en gelukkig voor mij zit Toekomstmuziek vol met mooie, duidelijke afbeeldingen van de hersenen, waarin wordt afgebeeld welk deel van de hersenen zich waar bevindt en welke processen zich waar precies afspelen. Ook worden lastigere theorieën en ingewikkelde processen vaak systematisch weergegeven in een aantal plaatjes, wat het een stuk makkelijker maakt om een duidelijk beeld te krijgen van de uitgelegde stof.
Al met al schetst Jaschke een duidelijk en volledig beeld van muziektheorie, improvisatie en alle processen die hierachter schuilgaan in de hersenen. Zelfs ik, alfa bij uitstek met welgeteld nul muzikale kennis of vaardigheden, kon zonder al te veel moeite door Toekomstmuziek heen werken. Ik zou dit boek dan ook niet alleen aanraden aan muziekliefhebbers die wat dieper in willen gaan op de connectie tussen muziek en de hersenen, maar vooral ook aan mijn mede-alfa’s, die met boeken als Toekomstmuziek hun wereld aan kennis op een laagdrempelige maar absoluut kundige manier kunnen verbreden.
Artur C. Jaschke, Toekomstmuziek, Uitgeverij HetMoet, 191 pagina’s (€ 22,50)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie januari 2022.
Benieuwd geworden? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
