gezwind (bn) – vlotweg
Het woord gezwind wordt veelal gebruikt in combinatie met spoed. Ook de combinatie gezwinde pas is nog gangbaar. Weinig mensen weten dat het een militaire term is, waarmee een snelheid van 108 passen per minuut wordt aangegeven. Het is de snelheid waarmee in Nederland de koninklijke stoet op Prinsjesdag zich naar het Binnenhof spoedt. Deze snelheid is lager dan het gekende marstempo van 112 passen per minuut, maar wordt desalniettemin gezwind genoemd.
Gerrit Komrij publiceerde op 25 januari 1999, toen nog de Nederlandse Dichter des vaderlands, op de voorpagina van het Algemeen Dagblad een van de 52 sonnetten die hij dat jaar schreef bij het verglijden van deze eeuw. Hij typeert daarin een grijsaard als gezwind. Een paar eeuwen eerder, op 17 februari 1610, had de grote Hooft (1581-1647) ook al een gezwinde grijsaard in sonnetvorm opgevoerd. Dat sonnet is door Komrij opgenomen in zijn bloemlezing De Nederlandse poëzie van de 17de en 18de eeuw in 1000 en enige gedichten. Hier van beide sonnetten het eerste couplet:
Broederschap
Gezwinde Grijsaard Tijd denkt op een dag:
Ik geef een feestje. Door mijn noeste vlijt
Ben ik doodop en narrig en van slag.
Ook ik verlang naar wat gezelligheid.
– Gerrit Komrij –
Sonnet
Geswinde grijsart die op wackre wiecken staech,
De dunne lucht doorsnijt, en sonder seil te strijcken,
Altijdt vaert voor de windt, en ijder nae laet kijcken,
Doodtvijandt van de rust, die woelt bij nacht bij daech;
– P.C. Hooft –
