Onder de naam Halverwege Chapbooks publiceert Joost Baars sinds medio 2012 op kleine schaal uiteenlopende dichters, zoals het onlangs verscheen Haven, een uitgave met gedichten van Thomas Möhlmann.
Chapbooks, wat moeten we ons daarbij voorstellen?
Vroeger waren chapbooks goedkope boekjes die door kooplieden aan de man gebracht werden. In Duitsland noemen ze het Volksbücher. In het Nederlands zou het iets zijn als ‘volksboek’. Maar dat is eigenlijk geen woord. Dat ze bij ons onbekend zijn, is omdat de noodzaak om zulke boekjes te maken nooit zo groot was: we hadden een erg goede uitgeefinfrastructuur. Het chapbook van deze tijd wordt uitgegeven door middel van printing-on-demand en is uitermate geschikt voor poëzie, wat ik uitgeef. De hoogte van de oplage wordt bepaald door de hoeveelheid mensen die zich inschrijven. Je zou het een heruitvinding kunnen noemen.
Hoe ontstond het idee om chapbooks te maken?
Het zijn twee ideeën gecombineerd. Het leek me leuk om een eigen boekje te maken. Toen ik het aan het doen was, kwam ik erachter dat het zo makkelijk om te doen was en eenvoudig om te financieren. Ik verkoop door middel van voorverkoop via een mailinglist. Toen ik mij dat realiseerde, dacht ik dat ik het ook als een echt project zou kunnen opvatten dat de wens voor een eigen boekje overstijgt door anderen uit te geven.
Dat pakt goed uit, je hebt inmiddels al zes chapbooks uitgegeven.
Het leuke van dit project is dat het geen geld kost. Je hoeft geen enorme bedragen te investeren, geen verantwoording af te leggen aan een subsidiënt, geen sponsoring te werven, je hoeft niet eerst te definiëren wat het is voor geldverstrekkers, voor je het uitgeeft. Je bent volledig zelfstandig. De boekjes komen alleen maar voort uit de noodzaak ze voort te brengen, niet uit politiek.
[quote] ‘Belangrijk is dat ik me ervoor wil inzetten. Dat je denkt: daarvoor spring ik op mijn fiets om de bundels door heel Amsterdam te bezorgen.’[/quote]
Inhoudelijk gezien, waarin verschilt het chapbook van een reguliere bundel?
Het is niet zo duur en er staan minder gedichten in. Eigenlijk zie ik chapbooks eerder als equivalent van een tijdschriftpublicatie dan van een boek. Net als tijdschriften worden ze periodiek uitgegeven. Het verschil met een tijdschrift is dat er geen andere poëzie in staat dan van de dichter zelf, bovendien is het chapbook geen voorportaal van een specifieke ‘officiële’ uitgever, wat de ruimte voor experiment groot maakt… Maar in feite koopt het abonneebestand de bundeltjes. Overigens alleen als ze er zin in hebben. Hebben ze dat niet, dan kopen ze het niet.
Hoe selecteer je de dichters voor je chapbooks, selecteer je ze of sturen ze wat in?
Als iemand wat instuurt, zal ik er zeker serieus naar kijken, maar op het ogenblik kies ik uit wat ik mooi vind. Ik ben een eclectische lezer, er is genoeg. Er is ook genoeg wat ik niet zou willen uitgeven maar wat wel goed genoeg is voor een uitgave, waarbij gezegd moet worden dat ik geen doelgroep op het oog heb. Wat van belang is dat ik het goed vind en heel belangrijk is dat ik me ervoor wil inzetten, want je moet er wel wat voor doen. Dat je denkt: daarvoor spring ik op mijn fietsje om de bundeltjes door heel Amsterdam te bezorgen. Dat bezorgen doe ik overigens om het zo goedkoop mogelijk te houden en er een klein beetje aan over te houden. Buiten de hoofdstad verstuur ik ze hoor.
Is de promotie lastig van de chapbooks?
Omdat ik lang als programmamaker bij Perdu heb gewerkt, heb ik een vrij goed netwerk. Daar zitten goede vrienden bij die al dan niet een bundeltje bestellen, maar ook mensen die ik niet ken schaffen het aan. Het maakt me eigenlijk niet zoveel uit. Ook worden bundeltjes besteld door boekhandels, en ook die zullen allemaal wel een koper vinden. Elk nieuw chapbook kondig ik algemeen aan via de social media en specifiek bij diegenen die zich hebben opgegeven voor de mailinglist. De dichter wiens boekje ik uitgeef stuurt zijn aankondiging rond met daarin ook een uitnodiging je voor Halverwege chapbooks in te schrijven. Daarmee wordt het Halverwege Chapbooks-imperium kan worden uitgebreid. ‘Imperium’ hè, want hoe succesvol het allemaal ook wordt, het blijft margewerk. Het gaat er om dat je van niets iets maakt. Het verschil tussen niets en iets is immens veel groter dan het verschil tussen iets en iets meer.
Joost, een imperium kan niet zonder ideologie. Heb je met Halverwege Chapbooks nog een missie?
Een missie is misschien ook precies dat je aan iemand anders vertelt: dit doe ik en daarvoor en daarom moet je mij geld geven. Ik wil kunst maken omdat ik wil dat het er is. Van niets iets maken.
Ook ken ik een beetje te veel mensen waarvan ikzelf vind dat ze goed zijn en gelezen moeten worden en maar niet aan de bak komen. Als je niet mediageniek bent, is het heel lastig om uitgegeven te worden. Ik vind dat wat goed is uiteindelijk wel het licht moet kunnen zien. Met de methode van Halverwege Chapbooks kan dat! Weer een andere reden is, dat als je een ruimte creëert voor dingen waarvan je als maker niet hoeft af te vragen hoeveel je ervan verkopen moet, je mogelijk andere dingen gaat maken. Zo leidt het tot meer diversiteit, en dat is goed. En nog iets, ik noemde het al eerder. Door het verdwijnen van literaire tijdschriften en de afname van hun bereik is er steeds minder sprake van een papieren tussenpodium, een mix tussen de fysieke podia en de uitgeverijen waar nieuw talent kan debuteren. Daarmee is kritische ruimte om poëzie te ontwikkelen, om het uit te proberen, kleiner geworden dan pak ’m beet vijftien jaar geleden. Het is voor een dichter goed om iets op papier gepubliceerd te hebben. Ook om er kritiek op te kunnen krijgen en zo te groeien.
Wie geïnteresseerd is in de uitgaven van Halverwege Chapbooks, kan zich inschrijven via halverwegechapbooks.nl of in Amsterdam de ogen open houden en de oren spitsen bij Boekhandel Perdu, Het Warenmagazijn, Boekhandel Athenaeum, Boekhandel Over het Water en Boekhandel van Rossum.
