Herman Koch is geen onbekende naam meer in de Nederlandse literatuur. Op vakantie pik je je landgenoten er zo uit, omdat zij voor hun caravan gezeten verdiept zitten in Het diner of Zomerhuis met zwembad. Geachte heer M. valt in dezelfde categorie als eerder genoemde boeken: een ware pageturner met alles wat de vakantieganger begeert. Onderwerpen zoals moord, liefde en literatuur worden uitgebreid behandeld.
Het is groot nieuws wanneer twee middelbare scholieren, Herman en Laura, hun geschiedenisdocent Jan Landzaat laten verdwijnen. Laura en Landzaat hebben in het verleden een affaire gehad, maar hij kan zijn beeldschone ex-minnares niet vergeten. Hij belt haar op om vervolgens enkel te hijgen aan de telefoon en wacht ’s nachts urenlang onder haar slaapkamerraam. Natuurlijk denkt men meteen aan moord met deze details in het achterhoofd, maar een lichaam wordt nooit gevonden. Op deze zaak baseerde schrijver M., die met zijn dochtertje en veel te jonge vrouw in Amsterdam woont, zijn succesvolle roman Afrekening. Inmiddels is dat alweer jaren geleden en begint de steeds ouder wordende M. in de vergetelheid te raken.
‘Een lezer leest een boek. Als het boek goed is vergeet hij zichzelf. Dat is het enige wat een boek moet doen.’
In Geachte heer M. wisselen deze twee verhaallijnen elkaar af: het heden, waarin een oude schrijver die zijn beste tijd heeft gehad zich krampachtig probeert vast te houden aan zijn succes uit het verleden. De andere verhaallijn beschrijft wat er gebeurd is op die ene, fatale dag, die Landzaat nooit heeft kunnen navertellen. Geachte heer M. telt ruim 400 pagina’s, maar is absoluut geen boek waar je de hele zomer mee doorkomt. Het is één van die romans die ervoor zorgen dat je te laat komt voor een belangrijke afspraak. Nog één hoofdstuk, dan leg ik het echt weg, houd je jezelf voor. Hoe cliché het ook mag klinken, vanaf de eerste pagina zit je middenin het verhaal. Koch laat verschillende personages spreken, die stuk voor stuk hun eigen perspectief hebben op wat er is gebeurd. Dit brengt je soms in verwarring, maar dat is juist de kracht van Koch. Alsof je een politieagent bent, verschillende getuigen hoort spreken en moet kiezen wie je gelooft.
Toch is Geachte heer M. niet zomaar een titel in de eindeloze lijst van wegleesthrillers. Koch schrijft literatuur en dat merk je aan de manier waarop hij personen en gebeurtenissen omschrijft en de wijze waarop hij de gedachten van de personages over de maatschappij, beroemd zijn, ouder worden en literatuur weergeeft. ‘Een lezer leest een boek. Als het boek goed is vergeet hij zichzelf. Dat is het enige wat een boek moet doen.’ Zo’n boek heeft Koch geschreven. Een boek waardoor je alles om je heen vergeet – de Franse zon, de caravan, de vakantie – en meegesleurd wordt in een moordzaak die pas op de laatste pagina wordt opgelost.
Boekgegevens
Herman Koch, Geachte heer M., Uitgever Ambo Anthos, ISBN 978 90 414 1560 8 (€ 22,95)
Dit artikel verscheen eerder in de Boekenkrant, editie juli 2014.
Foto: Mark Kohn
