Toine Heijmans, auteur van de succesvolle romans La vie vinex en Op zee, heeft dit jaar een nieuwe roman uitgebracht, Pristina. Dit verhaal gaat over de ambitieuze ambtenaar Albert Drilling en Irin Past, een illegale vrouw die onder een schuilnaam op een klein eiland vertoeft.
Mussen vallen uiteraard niet zonder reden van het dak: Albert Drilling is een ambtenaar die vreemdelingen opspoort voor het ministerie van immigratie, integratie en asiel. Hij is goed in zijn werk. Nadat hij de vreemdelingen heeft gevonden, weet hij hun uitzetting altijd op perfecte en geruisloze wijze te ondersteunen zonder al te veel oproer. Irin woont op het kleine eiland en heeft zichzelf compleet ingeburgerd. Ze kan het Wilhelmus uit haar hoofd zingen, kent de familiegeschiedenis van het koningshuis als geen ander en heeft ook haar kledingstijl naadloos aangepast aan de Hollandse (eiland)mode. Omdat ze een relatie heeft met een prominente eilander en ze is opgegaan in de Nederlandse maatschappij, is het haar gelukt om onder de radar te blijven. Tot Albert Drilling haar ontdekt. Hij doet alles om erachter te komen wie ze is, zodat hij haar kan uitzetten. Haar vele schuilnamen brengen hem echter regelmatig op het foute spoor.
De verhaallijnen van Drilling en Irin lopen op ingenieuze wijze door elkaar: als lezer leef je met beide personages mee en vind je de afloop minstens zo spannend als zijzelf. Pristina is niet alleen spannend, maar ook zeer interessant vanwege de actualiteit. Zowel het illegalendebat als de Egyptische opstanden komen aan bod. De link naar Mauro en Sahar wordt zowel expliciet als impliciet gelegd. Als er een les uit deze roman getrokken kan worden, is het dat het uitzetten van zogeheten ‘illegalen’ niet meer goed te verantwoorden is als iemands achtergrond bekend wordt; dat mensen meer zijn dan hun paspoort en een nummertje op een lijst van illegalen die terug moeten. Heijmans verbindt literatuur en maatschappelijke thema’s op uitstekende wijze met elkaar. We zien een onderwereld waarin vluchtelingen bewegen; we leren de namenverzamelaar kennen die namen bedenkt voor vreemdelingen en de man die paspoorten vervalst. Ook de manier waarop mensen inburgeren in een nieuwe samenleving komt op uitgebreide wijze aan bod. Daarnaast beschrijft Heijmans (die tevens verslaggever is bij de Volkskrant) op treffende wijze de situatie van de opstand in Egypte: ‘(…) tot hij op het dak staat van de bibliotheek van de Amerikaanse universiteit in Caïro en daar de situatie overziet: links de oproerpolitie in het zwart, pantserwagens, twee tanks met dunne lopen, in het centrum een klein niemandsland, en dan rechts de revolutionairen, de reljeugd, als spreeuwen bij zonsondergang rond een boom, groepen die uiteenspatten, opvliegen en nieuwe groepen volgen.’
Pristina is een ideaal boek voor de geëngageerde literatuurliefhebber. Een goed opgebouwde roman, die een helder perspectief op het hedendaagse vreemdelingenbeleid biedt.
Boekgegevens
Toine Heijmans, Pristina, Uitgeverij Atlas Contact, ISBN 978 90 254 4188 3 (€ 19,95)
Dit artikel verscheen eerder in de Boekenkrant, editie maart 2014.
