Wie heeft er niet één keer in zijn leven rond een knapperend vuurtje gezeten en enge verhalen gedeeld? Mocht je er nog niet aan toe zijn gekomen, Jamal Ouariachi beveelt het in zijn nieuwe verhalenbundel Herinneringen in aluminiumfolie van harte aan.
Door Rosanna Del Negro
Het vertellen van verhalen zit in onze DNA geprent. Kijk naar de literaire geschiedenis, schrijft Ouariachi in het nawoord van zijn verhalenbundel, daar barst het van de verhaalverzamelingen. Denk maar aan Duizend-en-een nacht, de Decamerone en de Odyssee, allemaal raamvertellingen waarin personen bijeenkomen en de tijd doden met vertellingen.
Het idee dat het vertellen van verhalen een gezelschapsspel is, komt herhaaldelijk terug in Herinneringen in aluminiumfolie. Ouariachi betrekt, in een aantal van de in totaal tien verhalen, bewust het publiek. Dat gebeurt in de vorm van een observator, lezer van een rubriek of toehoorder. En dat is gezellig. Een keer loopt het zelfs slecht af met ons, het publiek. Dat is ons deel van de misère, want voor de personages zijn de ontwikkelingen vaak ook niet mals. De korte verhalen, zo wordt gaandeweg duidelijk, hebben lugubere trekjes. Er drijft een lijk langs, er zijn gapende wonden, er vallen doden. Heeft de schrijver zich laten inspireren door de meesterverhalenverteller van het lugubere genre, Edgar Allan Poe?
De verhalen in de bundel zijn heel verrassend. Wij, de kampvuurdeelnemers, worden continu op het verkeerde been gezet. We weten nooit welke vorm het personage gaat aannemen; in één van de verhalen is het perspectief in eerste instantie vanuit een streberig maar gevoelig insect. Ook niet welke wending het verhaal gaat nemen. Wie van de twee blind daters gaat bijvoorbeeld het onderspit delven in het verhaal ‘Come Together’? Dat maakt van elk verhaal een kleine ontdekkingsreis, ook al is de manier waarop ze eindigen niet altijd even bevredigend.
De personages hebben overigens allemaal relatieproblemen, tot op het extreme af, en zijn zo goed als allemaal neerslachtig. Toch bezitten ze ‘een zekere vastberadenheid om ondanks alles op een zo prettig mogelijke wijze voort te leven, eenvoudigweg omdat de alternatieven zo onaantrekkelijk zijn.’ Het blijft ‘ondanks alles’ inderdaad luchtig.
De raamvertelling, het vuurtje waar we aan plaats mogen nemen, ontbreekt in Herinneringen in aluminiumfolie. Niet dat we niet bij de les worden gehouden, maar dat verbindende element kan toch nog wel in onze tijd? De personages uit de ‘Moslim Sportvissers Club’ hadden zich er prima voor geleend. We zien ze al zitten in het afgelegen heuvellandschap rond het kampvuur, elkaar de stuipen op het lijf jagend, met een vastgebonden lijk aan de oever.
Beeld: Arnout Hulskamp
Boekgegevens
Jamal Ouariachi, Herinneringen in aluminiumfolie, Uitgeverij Querido (€ 18,99)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie april 2017
