In de graphic novel Zestig lentes van scenarist Ingrid Chabbert en tekenaar Aimée de Jongh volgen we Josy. Op haar zestigste verjaardag is zij het middelpunt van de feestvreugde. Man, kinderen en kleinkinderen zijn van plan haar flink te verwennen. Maar Josy heeft andere plannen. Aimée de Jongh: ‘Als verjaardagscadeau aan zichzelf besluit Josy weg te gaan.’
Door Martijn van Bruggen
Ik spreek De Jongh twee dagen voordat ze de Stripschapprijs 2022 krijgt uitgereikt, de grootste Nederlandse prijs voor stripmakers. Officieel een oeuvreprijs, terwijl De Jongh pas 33 jaar oud is. ‘Het is niet dat ik zo’n groot oeuvre heb,’ zegt De Jongh er zelf over. ‘Het heeft er ook mee veel te maken dat ik, met mijn inzet voor het stripverhaal, er het gezicht van ben geworden. Vorig jaar bijvoorbeeld zat ik bij het boekenprogramma Brommer op zee van de VPRO om over mijn vorige werk Dagen vol zand te praten.’ Het doet de auteur goed dat de beeldroman in steeds meer media verschijnt. ‘Toen ik bij Brommer op zee werd uitgenodigd, was dat voor mij een teken dat er iets aan het veranderen is. We worden serieus genomen als graphic novel-auteurs. Ik hoop dat heel veel mensen graphic novels ontdekken. Want het zijn zulke mooie boeken. Je kan er serieuzere onderwerpen in aankaarten, zoals liefde op latere leeftijd en seksuele oriëntatie.’
Zestig lentes
Laatstgenoemde onderwerpen hebben betrekking op Zestig lentes, dat de Franse scenarist Ingrid Chabbert baseerde op het leven van een vriendin. In deze graphic novel ontdekt de hoofdpersoon Josy dat ze verregaande gevoelens heeft voor een vrouw. Ze komt hierachter nadat ze op haar zestigste verjaardag uit het niets ervandoor is gegaan in haar Volkswagenbusje. ‘Als verjaardagscadeau aan zichzelf eigenlijk,’ zegt de tekenaar. ‘Ze lijkt een gelukkig leven te leiden met een man, kinderen en kleinkinderen, maar je voelt bij het lezen dat zij niet gelukkig is. Dat komt mede door de kleuren: het is allemaal heel donker en grijs aan het begin.’
Josy geeft geen reden op voor haar vertrek. ‘In het boek zeggen mensen: “Ja, als ze je slaan of zo, dan mag je weggaan. Of als ze je ongelukkig maken, geen humor meer hebben.” Maar Josy kan nooit echt een antwoord geven op de vraag waarom ze weggaat bij haar man. Dat ze dat doet op haar zestigste, zorgt voor nog meer onbegrip. Misschien dat wij nog in ons hoofd hebben: “Zestig, dan ben je echt oud. Dan moet je in een fauteuil achter de geraniums gaan zitten.”Maar tegenwoordig leef je dan nog dertig jaar. Je kan nog opnieuw beginnen als je zestig bent.’
Jezelf opnieuw uitvinden
Zelf is De Jongh ook al eens opnieuw begonnen. Na een relatiebreuk besloot ze voor haar studie van Rotterdam naar Gent te verhuizen. ‘Ik kende niemand, ik was helemaal single, had geen kennis van de stad. En dat was fantastisch! Juist omdat je niemand kent, kun je jezelf helemaal opnieuw uitvinden. Je bent niet meer diegene met een bepaalde status. Dat vond ik echt heel fijn, dat zou ik zo opnieuw doen. Ik ben ook niet iemand die nog veel vrienden heeft van de middelbare school. Ik ga door fases heen. Nogmaals: we leven zo lang tegenwoordig. Je kan ook gewoon drie keer opnieuw beginnen, dan heb je drie leuke levens gehad. Dat opnieuw beginnen heeft me altijd bezig gehouden. Toen ik dit scenario las, dacht ik meteen: “Dit moet ik tekenen, dit gaat een beetje over mij.”’
Daarmee wil De Jongh niet zeggen dat ze de keuze van andere vrouwen om in hun huidige situatie te blijven, afkeurt. ‘Iedere relatie is anders en iedere vrouw is anders. Het ligt enorm aan je mindset. Ga je het risico nemen alles achter te laten en enorm te mislukken, om dan misschien wel met hangende pootjes terug te keren? Of denk je: “Ik blijf zitten, ik heb het goed. Ik heb een huis, hond en kinderen.” Ik geloof dat vrouwen de afgelopen jaren zelfstandiger zijn geworden en zich meer zijn gaan afzetten tegen dat perfecte plaatje van een gezin met twee kinderen. Daar ben ik wél heel erg voor: dat je in ieder geval een bewuste keuze maakt en je niet blijft op een plek of in een relatie omdat anderen vinden dat je daar moet zijn.’
Herkenning
Hoe dieper De Jongh tijdens het tekenen in het verhaal dook, hoe meer ze zichzelf herkende in de personages. Ook op een minder fraaie wijze. ‘In verschillende scènes kunnen de kinderen van Josy niet accepteren dat ze een eigen leven gaat leiden en weer verliefd wordt. Ze werken haar enorm tegen. Tijdens het tekenen van dit boek dacht ik: “Holy shit, de kinderen worden nu als de boosdoeners gezien, maar eigenlijk was ik ook zo bij mijn moeder.” Toen zij een nieuwe relatie kreeg nadat mijn vader was overleden, kon ik daar met mijn hoofd niet bij. Je hebt een vader en een moeder en dat moet het zijn, vond ik. Ik heb haar niet echt gesteund in die tijd. Ik heb niet gezegd: “Go mam, is goed voor je.” Ik gunde het haar niet. Dat zijn scènes waar je over na gaat denken.’ Ze lacht geruststellend, ze heeft er met haar moeder over gesproken. Dan verspreekt ze zich wonderschoon. ‘Zo komt een boek heel dicht bij mij binnen.’
Aimée de Jongh en Ingrid Chabbert, Zestig lentes, vertaling: Manik Sarkar, Uitgeverij Dupuis, 112 pagina’s (€ 21,95)
Dit interview verscheen eerder in de Boekenkrant, editie augustus 2022.
Benieuwd geworden? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
