Bekraste zielen staat bol van de psychologische spanning. Twee jonge halfbroers die elkaars tegenpolen zijn, kennen enkel tegenslag in hun leven. R.J. Ellory trekt hun karakters diep door het stof. Hoe houden ze stand tegen de rauwe buitenwereld?
Californië, begin jaren vijftig. De halfbroers Clay en Digger zijn getuige van de moord op hun moeder. Hun wacht eerst een verblijf in een tehuis, daarna in een jeugdgevangenis: jaren vol kwelling en geweld. De jongens worden op zichzelf en elkaar teruggeworpen. Dan ontsnapt de gewelddadige psychopaat Earl Sharidon. Hij gijzelt de broers en gedrieën vluchten ze voor de autoriteiten…
‘Na mijn vorige boek, De helden van New York, wilde ik een roadmovie in Texas schrijven. Bekraste zielen is die roadmovie geworden. Denk bij dit boek aan films zoals “North by northwest”, “Psycho”, “Strangers on a train”. Dat is de sfeer die ik wilde overbrengen,’ vertelt Ellory.
‘Ik schreef al een tijd lang boeken, maar niemand wilde ze uitgeven. Op een gegeven moment hield ik het voor gezien. Jaren later vonden de aanslagen op de Twin Towers plaats. Ik zag die mensen uit de torens springen en dacht aan de overleden mensen in de verwrongen hoop staal. Zij konden hun dromen, hun ambities, niet meer verwezenlijken. Niet alleen schrok ik van die constatering, ook ben ik bij mezelf gaan nadenken over mijn eigen ambities. Schrijven!, wist ik meteen. Op 12 september 2001 heb ik opnieuw de pen op het papier gezet.’
Na de herstart van zijn schrijfcarrière verging het R.J. Ellory een stuk beter. Hij debuteerde in 2003 met Candlemoth en groeide snel uit tot een wereldwijd geliefde thrillerauteur. Hoewel, thrillerschrijver?
‘Ik schrijf geen thrillers. Politieagenten doen me niets. Ik ben geïnteresseerd in mensen, geschiedenis, kunst, spiritualiteit, en wat daarmee samenhangt. Mijn boeken gaan weliswaar deels over de misdadige kant van mensen, maar het zijn geen whodunits, detectives of bloederige horrorverhalen.’
‘Mijn boeken gaan over normale mensen in extreme situaties,’ vervolgt Ellory. ‘Met “normale mensen” bedoel ik mensen die nooit getuige zijn geweest van een moord, nooit een vuurwapen hebben gezien of gebruikt in een gewelddadige situatie, nooit met ontvoering, verkrachting en dergelijke te maken hebben gehad.’ Wanneer ik opmerk dat dit feiten zijn die toch behoorlijk vaak in de media komen, corrigeert Ellory mij direct. ‘Media overdrijven de onrust en het gevaar van geweld in de samenleving. Het komt voor, maar minder dan ons wordt voorgehouden. Maar áls die dingen
voorkomen, ben ik benieuwd hoe een mens daarop reageert, wat het met hem of haar doet. Dat probeer ik uit te zoeken wanneer ik schrijf.’
Ellory schrijft dus geen thrillers. Hij houdt het bij een term die in de Franse pers verscheen: slow motion thriller. Hoewel hij Brit is, schrijft hij in Amerikaans Engels. ‘Het ritme, de flow, is anders. Dat is nog belangrijker dan het verschil in vocabulaire. Het Amerikaans Engels maakt dat ik preciezer kan opschrijven wat ik bedoel, met de juiste atmosfeer.’
‘Schrijven,’ legt hij na een slok koffie uit, ‘gaat bij mij heel snel en vrijwel zonder enige voorbereiding. Dat schijnt uitzonderlijk te zijn.’ Bekraste zielen blijkt in precies drie maanden te zijn voltooid, sommige van zijn andere boeken zelf in zes weken. ‘In het begin had ik, zoals altijd, een heel vaag idee waar het naartoe moest met Bekraste zielen: wie mijn personages waren en waar het boek zich zou afspelen. En ik ben gewoon gaan zitten schrijven.’
Waar Ellory zijn schrijfsnelheid vandaan haalt, blijft ongewis. Het gebeurt gewoon. ‘Ik schrijf meestal tussen de 3000 en de 5000 woorden per dag.’ Het gaat hem even goed af als zijn andere bezigheden – fotografie en koken. Daarnaast is Ellory zanger en gitarist in de band The Whiskey Poets. Wat hem weer op Bekraste zielen brengt. ‘Als je in de muziek een grove scheidslijn zou trekken tussen nauwkeurig uitgewerkte composities en jamsessies, dan horen mijn boeken tot de laatste categorie. Zinnen komen er spontaan uit en ontstaan vanuit elkaar.’
De kern van zijn schrijven is jammen – de kern van zijn verhalen is emotie. ‘Neem de film “Sophie’s choice”. Aan het eind komt een gedicht van Emily Dickinson voor, over het graf. “Let no sunrise’ yellow noise interrupt this ground”. Puur emotie. Dat is wat elk goed verhaal stuurt. Je leest een goed boek zo snel mogelijk om te weten hoe het afloopt, en tegelijk lees je het zo langzaam mogelijk omdat je niet wilt dat het afloopt. Lezen is dan een kwelling en die is puur emotioneel gestuurd, je bent gegijzeld door je boek.
Net zoals mijn andere werk is Bekraste zielen character-driven. De ontwikkeling van de personages staat voorop: twee arme stumpers die keihard moeten knokken om te overleven. Het is geen goedkoop sentiment (daar kom je snel genoeg achter) en het is ook geen Quentin Tarantino. Bekraste zielen toont hoe twee emotioneel gebutste jongens de kracht blijven vinden om te overleven, op zoek naar meer rust en geluk in hun leven.’
R.J. Ellory, Bekraste zielen, Uitgeverij De Fontein, ISBN 978 90 261 3358 9 (€ 19,95)
Dit artikel is eerder verschenen in de Boekenkrant editie van maart 2013.
