‘Sándor Márai is een schrijver bij wie de schrijfstijl centraal staat. Ook liefde en filosofie spelen een belangrijke rol. Daardoor is De meeuw eerder een universele roman dan een “typisch Hongaars” werk: mooie liefdesverhalen en filosofische kwesties komen immers overal ter wereld voor. Zelfs in zo’n geval is het belangrijk om als vertaler de achtergronden te kennen van de Hongaarse geschiedenis en de maatschappij. De meeuw speelt zich deels af in de eerste jaren van de Tweede Wereldoorlog. Die sfeer is belangrijk, die moet je zo goed mogelijk overdragen. Tegelijkertijd moet het boek ‘natuurlijk’ aanvoelen, alsof het een origineel Nederlands werk betreft. Dit is een lastige paradox. Nog zo’n paradox: hoe beter een vertaler zijn werk doet, hoe onzichtbaarder hij is. Mensen die De meeuw lezen, moeten absoluut Sándor Márai aan het lezen zijn, en niet Frans van Nes.
Op woordniveau zijn er keuzemogelijkheden. Veel is afhankelijk van hetgeen Sándor Márai tussen de regels door wil overdragen. Een woordenboek kan voor een bepaald woord wellicht tien alternatieven aandragen. Voor welke variant ik kies, is van een aantal dingen afhankelijk: de lading van het woord zélf in het origineel, de lading van het woord in de context van het origineel, en de frequentie van het woord in de tekst. Maar dit levert nog geen heldere route op naar een bepaalde woordkeus: intuïtie en ervaring zijn dan veel belangrijker. In De meeuw kwam het Hongaarse woord “torz” vaak voor. Het betekent verwrongen, mismaakt, of wanstaltig. Dat zijn in het Nederlands heel directe woorden, met bovendien hun eigen lading. Het gaat storen als je die woorden vaak gebruikt.
Een goede vertaler levert op die manier een uniek werk af. Elke vertaler zou een andere De meeuw publiceren.’
Sándor Márai, De meeuw, Uitgeverij Wereldbibliotheek, ISBN 978 90 284 2310 7 (€ 18,90)
