Een tweede taal leren, dat is niet zo gemakkelijk. Als (nog on-gecertificeerde) NT2-docent ziet Said El Haji dat vaak genoeg bij zijn cursisten. Van deze cursisten schreef hij verhalen op, die erg goed werden ontvangen op Facebook. Zo goed, dat hij besloot er een boek van te maken. ‘Mijn volgers wilden meer en meer.’
Door Daan Boeren
De in Marokko geboren Said El Haji is al sinds 2000 in beeld als schrijver, toen hij zijn debuutroman De dagen van Sjaitan uitbracht. Toen het schrijven hem een aantal jaar geleden niet meer zo gemakkelijk afging en hij iets anders zocht, stelde zijn buurman voor om aan te kloppen bij de taalschool bij hem om de hoek. Hier werd hij meteen aangenomen en hij viel snel voor het werk.
Een nieuw inzicht
Niet alleen de lezers waren enthousiast over de verhalen die hij op Facebook postte. ‘Ik kreeg verzoeken van uitgeverijen om er een boek over te maken. Ik bleef schrijven tot ik genoeg verhalen had om dat te doen,’ vertelt de auteur. Volgens El Haji liepen de verhalen zo goed, omdat ze een inkijkje bieden in een wereld waar we eigenlijk niet zoveel vanaf weten. ‘We horen alleen over taalscholen als er fraude of iets dergelijks is. Veel lezers zagen nu de menselijke verhalen van taalscholen en de problemen of uitdagingen waar de cursisten mee te maken krijgen bij het volgen van een taalcursus. Het is ook een spiegel voor ons Nederlanders, om te zien hoe nieuwkomers ertegen aankijken.’
De verhalen uit Gemeente zegt ik Nederlands leren zijn vaak erg persoonlijk. Zoals dat van Hamid, die moeilijk de Nederlandse taal onder de knie krijgt en bang is dat hij zonder zijn paspoort het land weer wordt uitgezet. Een schrijftoets maken is namelijk deel van het inburgeringsdiploma. Lukt het bij dit soort verhalen nog wel om voldoende afstand te houden tot de cursist? ‘In de loop van de tijd dat ik dit werk doe, merk ik wel dat ik het steeds makkelijker vind. Als ik naar huis ga met een verhaal van een cursist waar ik wat zorgen over heb, kan ik dat toch achter me laten. Daar hoef ik niet meer op in te teren, al had ik dat in het begin af en toe wel. Dan dacht ik: “Waar moet ik in godsnaam met deze cursist beginnen?” El Haji is in de tussentijd aan de opleiding begonnen van NT2-docent. Hier heeft hij ook geleerd een professionele houding aan te nemen. ‘Dat zorgt toch voor wat meer afstand.’
Opvoeden
Een ander element dat vaak terugkomt in het boek is humor. De auteur weet de verhalen zo op te schrijven dat de komische kant eruit springt. De situaties kwamen ook weleens kinderachtig op mij over, misschien mede door de zin in het boek ‘Onderwijs geven is opvoeden.’ De cursisten zijn immers allemaal volwassenen. El Haji: ‘Dat is echt niet kleinerend naar mijn cursisten bedoeld! Terwijl ik bezig ben met mijn cursisten te onderwijzen, ben ik ook mijzelf aan het opvoeden. Het is geen eenrichtingsverkeer. Lesgeven is niet alleen maar vertellen wat iemand moet doen, het is ook voordoen. Dat kan je alleen maar doen als je zelf ook overtuigd bent dat het zo moet. Op die manier voed je jezelf op, want ineens besef je: “Zo moet ik het dus doen en daarom moet ik het zo doen.” Dat vind ik machtig mooi.’
De cursisten wisten vaak niet dat hun verhalen opgeschreven werden. ‘De meesten weten ook niet eens dat er zoiets bestaat als het fenomeen schrijverschap. Ik heb wel wat jongere cursisten die van huis uit geschoold zijn of een universitaire studie hebben gedaan en hier in Nederland nieuwe kansen zoeken. Die cursisten vragen weleens: “Wat doet u nog meer? Geeft u alleen Nederlandse taalles?” Dan zeg ik dat ik eigenlijk schrijver ben en vragen ze waar ik nu over schrijf. “Over mijn cursisten!” Dat vinden ze dan wel grappig.’
Nieuwe insteek
Of hij nog steeds de verhalen opschrijft? ‘Het is niet zozeer gestopt, ik ben wel op zoek naar een andere insteek. Deze is wat mij betreft uitgeput. Ik heb een tijdje gewacht of ik bepaalde cursisten nog tegenkwam, zodat ik de verhalen van die cursisten rond kon maken in het boek. Dat gebeurde niet en toen vond ik het eigenlijk ook raar om te blijven wachten. Ik ben gewoon docent, ik heb te maken met de mensen die in mijn klas zitten. Nu zit ik wel te kijken wat voor invalshoek ik voor het volgende boek kan nemen, als ik dat wil. Ik wil hier niet al te dwangmatig in werken. Het komt zoals het komt en dan ga ik vanzelf weer aan de slag. Nu ben ik denk ik te druk bezig in mijn hoofd met die opleiding. Ik hoop mijn diploma 7 november te krijgen en ik moet nog wat verslagen maken!’
Boekgegevens
Said El Haji, Gemeente zegt ik Nederlands leren, Uitgeverij Jurgen Maas, 144 pagina’s (€ 16,99)
Dit boekfragment verscheen eerder in de Boekenkrant, editie november 2020.
