‘Ik werd zelf kaal en besloot tot een haartransplantatie. Toen ik hierover wilde schrijven, groeide dat uit tot een boek over haar, haarmode, kaalheid, grijs worden en taboes. Tot mijn verbazing bleek er nog geen boek te bestaan dat het haar in verband brengt met politiek, de maatschappij, mode, genetica, ziektes en taboes.’
Dat boek hebt u nu geschreven?
‘De ondertitel is licht provocatief, maar het klopt wel. Hoewel veel mensen het een non-issue zullen vinden, kan je er niet omheen dat haardracht een belangrijk onderwerp is. Het is bijvoorbeeld een zwaar taboe om aan iemands haar te zitten, we zien dat als iets persoonlijks, iets intiems. Mannen die kaal worden kunnen er enorm mee zitten – laat staan vrouwen die kaal worden.’
Pardon?
‘40% van de vrouwen is na de menopauze kalend. Anders dan mannen houdt het bij vrouwen meestal in dat hun haar dunner wordt, je ziet hun schedel er doorheen schemeren. Het is een taboe. Maar ook andere haarkwesties bij vrouwen liggen gevoelig, denk aan het scheren van schaamhaar, benen en oksels. Andere vrouwen reageren hier weer bewust op.’
In uw boek beschrijft u hoe actrice Julia Roberts hier recent de draak mee stak.
‘Bij een filmpremière verscheen ze prachtig verzorgd op de rode loper, alleen had ze bewust haar oksels niet geschoren. Er werd schande over gesproken, maar Roberts wilde een statement maken, een mild protest tegen het keurslijf van styling.’
Ook hoofdbedekking is vaak onderwerp van gepassioneerde ruzies…
‘Klopt. Het is vaak onbeleefd om met hoofdbedekking een ruimte te betreden. En het hoofddoekje is, om religieuze redenen, nu onderwerp van verhitte discussie. Maar vroeger liepen veel autochtone vrouwen met een hoofddoekje over straat. Dat was bedoeld om hun kapsel goed te houden. Het was toen nooit een probleem, we willen en wilden immers goed gekapt voor de dag komen.’
We zien lichaamsverzorging als iets typisch vrouwelijks. Maar waarom zijn ook mannen steeds intensiever bezig met hun haardracht?
‘Dat begon een jaar of twintig geleden bij homoseksuele mannen en had een heel andere achtergrond: in combinatie met een gespierd lichaam liet je zien dat je sterk en gezond was, en dus (dat was het signaal) geen AIDS had. Intussen zijn ook heteroseksuele mannen ermee bezig. Scheren van lichaamsbeharing is geaccepteerd en veel jongere mannen scheren hun hoofd bewust kaal.’
Wat voor signaal geeft dat dan af?
‘Je kunt ermee zeggen dat je een skinhead bent, maar ook dat je sportief bent, of zeer verzorgd. Het hoeft niet negatief te zijn. Vroeger was veel haar in, machomannen met matjes, snorren en borsthaar. Iedereen leek destijds wel een hardrocker. Nu moet het allemaal verzorgd en het mag kaal. Maar oudere mannen die hun haar verliezen, voelen zich bevestigd in hun ouderdom. Het is makkelijker om in zo’n geval voor een haartransplantatie te kiezen.’
En wat als je grijs wordt?
‘Dat kan in sommige culturen positief zijn. In Japan staat het voor “wijsheid”. In China echter betekent het “armoede” en in Nederland ben je met grijs haar zelfs ronduit bejaard. De middelbare leeftijd is verdwenen, je bent “oud” of “jong”. Zolang je niet grijs bent, en het liefst ook geen kalende schedel hebt, ben je in elk geval nog veilig.’
Jaap Huisman, Kaalheid is een keuze, Uitgeverij THOTH, ISBN 978 90 686 8567 1 (€ 17,90)
