‘De erkenning voor mijn schrijverschap ontroert me – maar alleen als ik het bij mezelf toelaat. Ik denk dat die ontroering voortkomt uit het feit dat ik als kind niet werd gezien. Er werd over me heen gewalst.’
‘Mijn hele leven zocht ik naar een uiting, iets om me te laten horen. In die zin is de erkenning door lezers nu mooier dan elke prijs – en meer dan ik had mogen verwachten. Het gaat nog verder dan dat. Tijdens een lezing komt er altijd wel iemand naar me toe. Iemand die iets heeft herkend. Die zijn eigen ding legt in wat ik schrijf. Dat ontstijgt het schrijven en heeft met literatuur niets meer te maken. Wat ik schrijf, is belangrijk voor de mensen en voor mijzelf. Het is een drijfveer om nóg een boek te maken.’
Dat boek heet nu Vaslav, de nieuwe roman van Arthur Japin.
[dropcap]Vaslav is het verhaal over de balletdanser Vaslav Nijinski die, op 19 januari 1919 en op het hoogtepunt van zijn roem, een optreden staakt, zich tot zijn publiek richt en zegt: ‘Nu is het kleine paardje moe.’ Vaslav neemt afscheid van de werkelijkheid om verder te leven in zijn fantasie. Romola, zijn echtgenote, Sergej Diaghilev, de afgewezen minnaar, en Peter, Vaslavs bediende, reconstrueren wat zich op en rond deze dramatische dag heeft afgespeeld.[/dropcap]
[dropcap]Het leven kent maar heel weinig losse eindjes. Bijna dertig jaar geleden gaf Lex, mijn partner, mij het dagboek van Vaslav. Ik volgde toen de theaterschool en dacht er een voorstelling van te maken. Met dezelfde drie figuren als nu in het boek. De fascinatie die ik voelde voor Vaslav, iemand die langzaam gek wordt, ligt in mijn jeugd. Mijn vader zat namelijk korte tijd in het gesticht. Misschien is het voor sommigen wel een verstandige keuze om zichzelf te laten opsluiten of zich terug te trekken, zoals Vaslav deed. Het toneelstuk is overigens nooit uitgevoerd.'[/dropcap]
[quote]Mijn hele leven zocht ik naar een uiting, iets om me te laten horen. In die zin is de erkenning door lezers nu mooier dan elke prijs – en meer dan ik had mogen verwachten.[/quote]
Een eigen stem
Arthur Japin schrijft zijn roman Vaslav vanuit drie personages, onder wie de beroemde Sergej Diaghilev, een van de grootste kunstvernieuwers van de afgelopen eeuw en oprichter van de Ballets Russes. Hij was ook lange tijd minnaar van de balletdanser en ontstak in woede toen deze plotseling in het huwelijk was gestapt met de Hongaarse Romola. Vaslav Nijinski zelf komt in de roman alleen via de anderen aan het woord.
[dropcap]Vaslav heeft in zijn dagboek zelf al geweldig beschreven hoe het was. Dat hoef ik niet nog eens te doen. Maar wat doet het met de mensen om iemand heen, zodra een persoon zich afsluit van de wereld? De keuze voor de drie personages was geen bewuste. Ik was met Diaghilev bezig, en die zei zulke slechte dingen over Romola dat ze in mij boos werd. Zo kreeg ze een eigen stem en werd ze een levend persoon. En Peter, Vaslavs bediende, vond ik een heel fascinerend iemand. Als kind was hij in dienst bij Nietzsche. Wat doet het met iemand, wanneer maar liefst twee mensen in je omgeving kiezen voor gekte? Vreemd genoeg zijn de emoties die ik voel tijdens het schrijven niet de mijne, maar die van mijn personages. Ik mag er ook niet te sterk bij betrokken raken. Alleen dan sta ik open om te begrijpen waaruit bijvoorbeeld iemands woede en slechtheid voortkomt. Zoals in het geval van Diaghilev. Gevoelsmatig is het ook te begrijpen zonder die emoties te hoeven doorleven. In die zin is het acteren.'[/dropcap]
[quote]’Het gaat mij om de speurtocht naar de emotionele laag. Dan word ik die figuur met zijn of haar angsten, verlangens en gevoelens.'[/quote]
Emotionele laag
Het schrijverschap van Arthur Japin en de erkenning van zijn succes, liggen voor een aanzienlijk deel in zijn door ratio ongecensureerde vermogen tot inleving. Hij bewees het in al zijn romans, en toonde het in een eerder interview met de Boekenkrant (oktober 2007): “Arthur Japin staat op. Hij maakt zich klein en kijkt omhoog. Hij wrijft zijn nek en kneedt zijn schouder. Hij heeft pijn. Zo verbeeldt de schrijver de kleine mens in De grote wereld. ‘Het beschrijven van een personage gaat allemaal via inleving en voorstellingsvermogen.'” Arthur Japin rekt zich uit, buigt dan zijn rug en kromt zijn benen. Hij schuifelt weg. ‘Granny Parker is oud. Ze bukt, ze valt. Dat doet ze zelf, niet ik. Vanuit daar, vanuit haar, ontstaat de scène in De overgave.'”
[dropcap]Arthur Japin improviseert zoals de acteur improviseert. ‘Het gaat mij om de speurtocht naar de emotionele laag. Dan word ik die figuur met zijn of haar angsten, verlangens en gevoelens. Bij het schrijven komen verder geen gedachten kijken. Althans niet mijn gedachten, wel die van de personages. Niets is leuker dan schrijven. Zoeken in de hoofden en stemmen van mensen.'[/dropcap]
Boekgegevens
Arthur Japin, Vaslav, Uitgeverij De Arbeiderspers, ISBN 978 90 295 7297 2 (€ 21,95)
