Ernest Hemingway, Scott en Zelda Fitzgerald, Pablo Picasso… en Sara en Gerald Murphy. De eerste vier namen op de achterflap van Villa America zullen bij de meeste mensen direct een belletje doen rinkelen, de laatste twee niet. Dat terwijl Sara en Gerald Murphy de echte hoofdpersonen van dit verhaal zijn, en hun beroemde vrienden slechts bijfiguren.
Google laat binnen enkele seconden weten dat ook Sara en Gerald Murphy echt hebben bestaan. Hun goede vriend F. Scott Fitzgerald vereeuwigde hen zelfs in zijn roman Tender Is the Night (1934), die hij aan hen opdroeg (‘Aan Sara en Gerald, vele fêtes.’). Fitzgeralds roman draait om de gevierde psychiater Dick Diver en zijn steenrijke echtgenote Nicole, die hun indrukwekkende villa in Zuid-Frankrijk gastvrij openstellen voor een aantal illustere landgenoten. Hoewel de Murphy’s later te kennen gaven zichzelf niet te herkennen in de personages van Nicole en Dick Diver, is het een feit dat ook zij in hun Franse villa vele beroemde, Amerikaanse vrienden ontvingen.
Anno 2015 zijn Sara en Gerald Murphy opnieuw onderwerp van een roman, want met Villa America blaast de Amerikaanse journaliste Liza Klaussmann de Murphy’s en hun kunstenaarsvrienden nieuw leven in. ‘In Villa America, hun huis aan de Franse Rivièra, staan de deuren wijd open voor kunst, literatuur en muziek, en ontvangen ze grootheden als Scott en Zelda Fitzgerald, Pablo Picasso, Cole en Linda Porter en Ernest Hemingway,’ lezen we op de achterflap van het boek. Wie het openslaat, ziet echter dat het verhaal al begint in 1898, als Sara en Gerald nog kinderen zijn. De naam ‘Villa America’ valt pas rond bladzijde 200, en dan is de bouw van dit luxe woonoord nog niet eens voltooid. Dit werkt enigszins verwarrend, omdat je het idee hebt dat het echte verhaal nog moet beginnen.
Toch is het zeker geen straf om de pagina’s daarvoor alleen met een jeugdige Sara en Gerald door te brengen, want Klaussmann is een goede verteller die hun levens op boeiende wijze heeft opgetekend. De jeugd van de Murphy’s is veelal verbonden met grootse historische gebeurtenissen. Zo ziet Sara tijdens een van de chique soirées van de New Yorkse high society het balletstuk Le Sacre du Printemps van Stravinsky, dat geldt als een van de meest revolutionaire werken van de twintigste eeuw. Gerald op zijn beurt raakt verstrikt in de gruwelen van de Eerste Wereldoorlog.
Nadat de oorlog ten einde is maakt het verhaal een sprong naar de jaren twintig, waar het met een schok tot stilstand komt. Sara en Gerald verhuizen naar Zuid-Frankrijk, waar ze met hun beroemde vrienden een eigen paradijs creëren. Er breekt een periode aan van feesten, vriendschap, liefde en genieten, waarin alle jaren op elkaar lijken. Villa America is het middelpunt van hun wereld, en dat verandert pas tegen het einde van het boek, als de twee zoontjes van de Murphy’s ziek worden. Hun vrienden verhuizen één voor één terug naar Amerika en het droomleven aan de Franse Rivièra behoort voorgoed tot het verleden.
Het verhaal van Villa America doet zo nu en dan denken aan het nieuwe boek van Annejet van der Zijl, dat eveneens afgelopen maand verscheen. In De Amerikaanse prinses schetst Van der Zijl niet alleen dezelfde periode – eind negentiende tot midden twintigste eeuw – maar beschrijft ook zij het leven van een dame uit de Amerikaanse high society, die net als Sara en Gerald Murphy regelmatig te vinden was aan de Franse Rivièra. Bovendien was ook het leven van deze Allene Tew verbonden met grote gebeurtenissen uit de wereldgeschiedenis, zoals de Eerste Wereldoorlog. Een belangrijk verschil tussen beide boeken is echter dat Van der Zijl zich precies aan de feiten heeft gehouden, terwijl Klaussmann zich meer vrijheid heeft gepermitteerd en bijvoorbeeld ook personages heeft verzonnen.
In het naschrift van Villa America gaat Klaussmann in op dit verschil. ‘Een van de grootste verschillen tussen historische fictie en een biografie is dat bij een biografie gaten in het overgeleverde verhaal alleen met vermoedens kunnen worden gevuld, terwijl die bij fictie juist de plaats zijn waar het verhaal tot leven komt. Het is de taak van de schrijver te dramatiseren waar de biograaf alleen mag gissen.’
Dat dramatiseren en verweven van feiten met fictie is iets wat Klaussmann heel natuurlijk heeft toegepast. Pas tijdens het lezen van haar naschrift kom je erachter hoeveel van de bizarre of bijzondere gebeurtenissen in het boek daadwerkelijk echt hebben plaatsgevonden. Vooral de destructieve aard van Scott en Zelda Fitzgerald is schokkend: bij gebrek aan aandacht begon Scott tijdens een feest van de Murphy’s demonstratief wijnglazen stuk te gooien en kaakstoten uit te delen, terwijl Zelda zich ooit uit jaloezie van de trap liet vallen toen haar man een andere vrouw het hof maakte.
Ondanks zijn grillige aard had Fitzgerald één ding heel scherp gezien: de Murphy’s waren, ondanks hun onbekendere rol in de wereldgeschiedenis, een eigen roman dubbel en dwars waard. Met Villa America bevestigt Klaussmann dit nog maar eens.
Boekgegevens
Liza Klaussmann, Villa America, vertaling: Lucie Schaap, Maaike Bijnsdorp, Uitgeverij Meulenhoff, ISBN 978 90 290 9109 1 (€ 22,50)
