De spanning is om te snijden in de jaren dertig. Ben je voor of tegen het nationaalsocialisme? Ook in relatief ‘veilige’ landen als Nederland veroorzaakt de opkomst van nationaalsocialisme, fascisme en gecultiveerde Jodenhaat een toenemende onrust in alle gelederen.
Of het nu een prominente politicus betreft of een eenvoudige boer: aan iedereen wordt de nieuwe, kwellende realiteit opgedrongen. De keuzes die mensen maken zijn tegen deze achtergrond essentiëler, scherper dan anders.
[dropcap]Maar wat als je in deze harde tijden vrouw bent? Stemmen, emanciperen, werken, gelijke rechten voor man en vrouw – het zijn allemaal nieuwe, of zelfs nog nauwelijks aangeroerde onderwerpen. Laat staan dat mensen een standpunt kunnen innemen, of zelfs dat vrouwen een kans krijgen om zichzelf te bewijzen.[/dropcap]
[dropcap]Stel nu eens dat je achttien bent en ouders hebt die voor de NSB kiezen. Dat je ouders hebt die het eens zijn met Hitler. En stel nu eens dat je het volkomen oneens bent met die opvattingen. Hoe ga je daarmee om? Houd je je laag om niet op te vallen? Kies je een jongeman uit die het met je ouders eens is om de spanning niet nog verder te verhogen? Vlucht je? Of neem aan dat je twaalf bent. Je zit op school en jouw school is pro-Duits. Je woont niet ver van de (voormalige) Nederlands-Duitse grens en na Dolle Dinsdag heb je ten oosten van die grens les. Wat moet je doen? Hoe keer je veilig terug naar huis wanneer er geen school meer is om les te hebben, omdat de frontlinie naderbij komt? Of stel dat je het thuis gewoon niet zo naar je zin hebt, dat er armoede en somberte heerst. Je sluit je aan bij de Jeugdstorm en maakt vrienden en beleeft eindelijk eens iets spannends.[/dropcap]
[quote]Weinig vrouwen trokken in Nederland de aandacht in de jaren van het nazisme. Anne Frank en Hannie Schafter zijn twee bekende uitzonderingen in de door mannen gedomineerde oorlogstijd.[/quote]
Weinig vrouwen trokken in Nederland de aandacht in de jaren van het nazisme. Anne Frank en Hannie Schafter zijn twee bekende uitzonderingen in de door mannen gedomineerde oorlogstijd. Deze vrouwen stonden aan de ‘goede’ kant.
Maar wat als je als vrouw, in deze vrouwonvriendelijke jaren, aan de foute kant stond, al dan niet buiten je eigen schuld om? Was de bevrijding dan wel een bevrijding? Stopt de kwelling van een foute keuze ooit nog?
Boekgegevens
Zonneke Matthée, Verzwegen levens, Uitgeverij Conserve, ISBN 978 90 542 9350 7 (€ 24,99)
