Woord en beeld zoeken elkaar op, met roken als centraal thema. In Aan de laatste roker gaan gedichten van diverse schrijvers hand in hand met strips van Peter van Straaten. De gedichten werden uitgekozen door Henny Vrienten, beter bekend als zanger van de band Doe Maar.
Deze bundel barst van de situaties waarin een sigaret gewenst is; sommige mensen zijn zonder peuk nu eenmaal niet te genieten. Daarom kun je maar beter niet stoppen met roken, lijken sommige strips en gedichten te illustreren. Een pleidooi voor de nicotineverslaving is Aan de laatste roker echter niet: het drukt eerder het gevecht uit tussen de behoefte en de wetenschap dat het een ongezonde bezigheid is. De bundel speelt met gefrustreerde stoppers en dwangmatige rokers op een manier die tot de verbeelding spreekt van eenieder die wel eens een (lichte) rookverslaving heeft gehad. De strips maken het geheel luchtig en humoristisch, maar hiervan een voorbeeld geven zou hetzelfde zijn als een grap uitleggen: daarvoor moet je het boek zelf in handen hebben.
Aan de laatste roker is een ideaal cadeau voor de laatste roker onder je vrienden, collega’s of familieleden. Je hoort bij wijze van spreken het Sinterklaasgedicht al ontstaan terwijl je door de bundel bladert. Toch is het boekje wat mij betreft niet meer dan een lollig geschenk. Dit ligt waarschijnlijk aan de beperkingen die één thema een bundel oplegt en de sterk uiteenlopende dichters van wie de bundel werk bevat, waaronder C. Buddingh’ en Jules Deelder, maar ook Piet Paaltjens en Ilja Leonard Pfeijffer. Door de hoeveelheid gedichten is het lastig om geboeid te blijven en genoeg interesse te houden voor alle poëzie. Het is wellicht een universeel probleem van bloemlezingen, maar in een samenstelling op basis van een thema ligt willekeur op de loer. Dit leidt af van de individuele kwaliteit van de gedichten in Aan de laatste roker.
In een gedicht van Jean Pierre Rawie vind ik een mooi citaat over de sfeer die met roken geassocieerd wordt: ‘De rook vult de kamer, het regent gestaag, / en morgen en gisteren zijn als vandaag.’ In de geschetste ruimte is de beklemmende sfeer voelbaar. Het gestage roken draagt hieraan bij. Voor meer walmende sfeerbeelden en hilarische striptekeningen raad ik aan om de bundel ter hand te nemen en er nog eentje op te steken.
Boekgegevens
Peter van Straaten & Henny Vrienten, Aan de laatste roker, Uitgeverij De Harmonie, ISBN 978 90 761 7440 2 (€ 17,50)
Dit fragment verscheen eerder in de Boekenkrant, editie februari 2015
