De redactie van Onze Taal zet iedere maand een bijzonder taalboek in de schijnwerpers. Deze keer Wie zei dat? van Paul Claes.
‘Geld stinkt niet’ is een gevleugeld woord dat vrijwel iedereen kent: van geld hoef je niet vies te zijn, wat de herkomst ook is. Veel minder bekend is dat ‘Geld stinkt niet’ een uitspraak is van de eerste-eeuwse Romeinse keizer Vespasianus. Als zoon van een belastingontvanger wist hij heel goed hoe de staatskas te spekken: hij hief overal belasting op, zelfs op de urinoirs van Rome, die door urinehandelaren geëxploiteerd werden ten behoeve van de leerlooierij. Die pisplekken stonken als de hel, maar het geld dat ermee verdiend werd niet – en zo snoerde Vespasianus zijn critici de mond
Al deze informatie is te vinden in Wie zei dat?, het nieuwste boek van schrijver, vertaler en classicus Paul Claes. Hierin behandelt hij vijfhonderd historische uitspraken, zoals ‘Veni, vidi, vici’, ‘Mijn God, heb medelijden met mij en dit arme volk’, ‘Cogito ergo sum’, ‘Na ons de zondvloed’, ‘Gansch het raderwerk staat stil’, ‘The medium is the message’, ‘Ich bin ein Berliner’ en ‘Ik zeg wat ik denk, en doe wat ik zeg’. Claes vertelt wie het zei, en wanneer en waarom. Hij begint bij de schepping (‘Er zij licht’) en komt via de oudheid (‘Zij die gaan sterven groeten u’) en de middeleeuwen (‘Wiens gebied, diens geloof’) uit bij de recentste tijd (‘Wir haben es nicht gewußt’). Hij eindigt in de verre toekomst bij de dag des oordeels (‘Dag van woede, deze dag’, de vertaling van het Latijnse ‘Dies irae, dies illa’).
Dat laatste voorbeeld laat al zien dat niet alle uitspraken in het boek even gevleugeld zijn: er zitten er ook tussen die vrijwel niemand nog kent. Vlak voor zijn overlijden richtte dezelfde keizer Vespasianus zich op van zijn doodsbed en zei: ‘Een keizer behoort staande te sterven’, oftewel: hij hoort waardig (misschien zelfs in het harnas) te sterven. Mooie woorden, dat wel, maar ook vergeten woorden. Gelukkig voor hem had hij eerder al iets had gezegd over de reuk van geld.
Raymond Noë
Gelukkig voor hem had hij eerder al iets had gezegd over de reuk van geld.
ff redigeren.