De redactie van Onze Taal zet iedere maand een bijzonder taalboek in de schijnwerpers. Deze keer: De dikke Daniëls.
Raymond Noë
Wie is de bekendste taal-Nederlander? Paulien Cornelisse, Frits Spits – of toch Wim Daniëls? Wie het ook is, Wim Daniëls heeft waarschijnlijk het meest gedaan om die titel te verdienen: hij werd bekend door zijn optredens in het radioprogramma Spijkers met koppen en tv-programma’s als Pauw & Witteman, maar hij geeft net zo makkelijk theatercolleges, of cabaretvoorstellingen. Bovendien schreef hij zo’n honderdtwintig boeken en boekjes, waarvan meer dan de helft over taal gaat. In die boeken staan de verwondering over en het plezier in taal voorop. Veel van wat hij schrijft gaat over min of meer bijzondere woorden, zoals thuistaal, voetbalwoorden, reduplicaties (komkom, tuuttuut, hoho), de taal van Ronald Giphart, en modewoorden uit de jaren vijftig en ze stig. Een onderwerp dat regelmatig terugkeert is het dialect. Daniëls is dialectspreker van huis uit (hij komt uit het Brabantse Aarle-Rixtel), en de (tanende) positie van het dialect en alle veranderingen daarin hebben zijn warme belangstelling.
In zijn honderdeenentwintigste boek, De dikke Daniëls, zie je al die fascinaties en aandachtsgebieden ook weer terug. Het boek bevat columnachtige stukjes over allerlei taalverschijnselen en -bijzonderheden – verhalen die worden verlevendigd met anekdotes, herinneringen, woordspelingen, kwinkslagen en heel, héél veel weetjes. Onderwerpen die aan bod komen, zijn (onder veel meer) onomatopeeën, Latijn in het Nederlands, ‘huppelwoorden’ (zoals ammehoela en hatsiekiedee), de problemen met drieledige samenstellingen (een ‘rode wijndrinker’ is wat anders dan een ‘rodewijndrinker’), verfranst Engels, uitleenwoorden, het meervoud van het woord stoelen (dat hij tegenkwam in een gedicht van Hans Andreus), het woord hullie, laaggeletterdheid, woorden die eindigen op –ppie (jippie, wappie), klemtoon, en duowoorden – plus dan ook nog een wat langer stuk over de geschiedenis van onze spelling. Kortom, een soort ‘het beste van Wim Daniëls’. En het leukste.
De dikke Daniëls. Het verhaal van onze taal volgens Wim Daniëls, Uitgeverij Alfabet, 352 pagina’s (€ 24,99
Deze column verscheen eerder in de Boekenkrant, editie mei 2022.
Benieuwd geworden? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
