Romans waarin een, of zelfs beide ouders, een rol spelen, werpen een interessante situatie op: ouders hebben immers hun kinderen grootgebracht, poepluiers verschoond, getroost na boze dromen. Voor hen blijven hun kinderen altijd kinderen, waar ze altijd boven zullen staan.
Hoewel een roman maar een fractie van een verhaal vertelt, is het opvallend hoe vaak juist die ouder-kindrelatie op de achtergrond blijft. A.W. Gijselhart uit Frans Kellendonks Mystiek lichaam is een van de meest onaangename vaders uit de Nederlandse literatuur – maar hoe hij en zijn kinderen (onder wie de mannelijke hoofdpersoon) zo’n korzelige, stroeve verstandhouding hebben ontwikkeld, ligt vrijwel geheel buiten het boek.
Ook in de romans over Anton Wachter blijven de ouders van Anton Wachter veel meer op de achtergrond dan je in een Bildungroman zou verwachten. Ik ben daardoor heel benieuwd naar juist de ouders van Anton Wachter. Het verhaal dat de schrijver niet vertelt, het verhaal achter het verhaal, trekt aan.
Het tegenovergestelde is ‘A fraction of the whole’ van Steve Toltz, dat zich concentreert op de vader-zoonrelatie. Jasper is enig kind van Martin Dean, een man die door de maatschappij de rug is toegekeerd en die zijn zoon volstopt met zijn zelfgemaakte wijsheid. De onwil en tegenstand van Jasper is enorm, zijn relatie tot Martin staat permanent onder spanning. Maar pas ruim nadat Martin sterft, ontdekt Jasper de waarde van zijn vaders lessen en opvoeding. Maar o raadsel: waar is zijn moeder? Jasper ontdekt enkele tragische familiegeheimen, maar zijn moeder hoort daar niet bij.
De ouders van de hoofdpersonages hangen aan diens benen, terwijl hij de trap bestijgt in de ontwikkeling van de roman.
In het echte leven is het niet anders. De schrijver, schepper van zijn boek, heeft zelf twee ouders achter zich staan. Héél soms, bij bijzondere gelegenheid (meestal hun overlijden) krijgen zij een literair monument. In Sprakeloos van Tom Lanoye, bijvoorbeeld. Of in Gestameld liedboek van Erwin Mortier. De onzichtbare ouder spiekt even langs het toneeldoek de zaal in. Opdat wij niet vergeten.
