Ik heb een auteur eens horen zeggen dat een biografie eigenlijk altijd óók een autobiografie is. Door zijn toelichting begreep ik beter wat hij bedoelde. De accenten die de biograaf aanbrengt in zijn teksten, de keuzes die hij maakt, zeggen net zoveel over hemzelf als over zijn onderwerp. Is de gebiografeerde een literair auteur, dan zal er zeker geschreven worden over zijn oeuvre, de wijze waarop dat is ontvangen en de collega schrijvers waarmee al dan niet vriendschappelijke banden bestonden. Soms gaat de identificatie met het onderwerp heel ver. Rob Molin was de auteur van twee opvallende biografieën: één over Adriaan Morriën, Lieve rebel en één over Bertus Aafjes, In de schaduw van de hemel. Een grotere tegenstelling dan tussen Morriën en Aafjes is er eigenlijk niet te bedenken. De één kwam uit een gereformeerd gezin en stond bekend als een grote vrijbuiter, de ander had een streng katholieke achtergrond. En toch kon Molin zich in beide auteurs even goed inleven. Zeker in de Morriën-biografie groeien schrijver en onderwerp héél dicht naar elkaar toe. Dat kwam misschien ook doordat ze op een bepaalde manier zelfs op elkaar leken. Soms had Molin het gevoel dat hij zozeer opgegaan was in de levens van Aafjes en Morriën, dat hij hun karakters zozeer eigen had gemaakt, dat hij nauwelijks nog wist wie hijzelf was. Om dat te onderzoeken schreef hij de roman Najaarshof, die je kunt lezen als een poging om los te komen van zijn literaire voorbeelden.
Hoewel het geen wet van Meden en Perzen is, kun je zeggen dat een biografie voorkomt dat het werk van een auteur in de vergetelheid raakt. Je zou dus verwachten dat familieleden en vrienden achter het werk van de biograaf staan. In de praktijk is dat echter vaak niet het geval. Ik herinner me die keer dat Ger Verrips in zijn biografie over Karel van het Reve de grootste problemen kreeg met de zoon van Van het Reve over het woonhuis op de Jozef Israëlskade. Lag een bepaalde kamer op de eerste verdieping nu links, dan wel rechts van de voordeur? Aan de zoon van een beroemde Amerikaanse auteur werd gevraagd of hij de biografie over zijn moeder zou lezen. Dat zou hij beslist niet doen, zei hij. Als reden gaf hij op totaal niet geïnteresseerd te zijn in het onderwerp. De biograaf heeft altijd te maken met de vaak vastgeroeste ideeën van vrienden, familieleden, journalisten, lezers en wetenschappers. En toch zijn de biograaf en de schrijver nauw met elkaar verbonden. De één kan niet zonder de ander en misschien geldt dat ook wel andersom.
Deze column verscheen eerder in de Boekenkrant, editie februari 2020.
