Eens in de zoveel tijd kom je een boek tegen dat ook bij tweede of derde keer lezen nog boeiend is. De sneeuwkoningin van Michael Cunningham is zo’n boek. Deze roman gaat over de gebroeders Tyler en Barrett en de verloofde van de oudste van de twee: de sneeuwkoningin.
Cunninghams verhaal gaat over de relatie tussen de broers, maar ook over de terminale Beth die verzorgd wordt door haar verloofde Tyler. Hij zorgt niet alleen voor haar, maar ook voor zijn jongere en zachtere broer Barrett. Hun moeder zou deze situatie met vreugde hebben aangezien: ze vraagt haar beide zoons expliciet om goed op elkaar te letten. Op bepaalde punten doet De sneeuwkoningin denken aan het oerverhaal van Kaïn en Abel. Het borrelt tussen beide broers: hoewel ze elkaar nooit echt in de haren vliegen, verwacht je toch dat er iets gaat gebeuren. De alfaman Tyler is sterk en zorgt voor zijn kleinere, alleenstaande en intellectuele broer Barrett die zonder woonruimte zit. Terwijl de nuchtere Tyler tussen het zorgen door op gefrustreerde wijze muziek probeert te componeren voor en over zijn zieke verloofde, dweept Barrett continu met een visioen dat hij gezien heeft, en komt zo wat zweveriger over dan zijn broer. De band tussen Tyler en Barrett verschilt op één cruciaal punt van die van de Bijbelse Kaïn en Abel: de broers zien het als vanzelfsprekend dat zij elkaars hoeder zijn.
Beth neemt in dit verhaal een bijzondere positie in. Ze leeft tussen de broers in en drukt haar stempel op het huishouden met haar ziekte en haar eigenzinnigheid. Naast Beth speelt ook de vijftiger Liz een rol in De sneeuwkoningin. Deze getroebleerde vrouw leeft als notoire cougar, gaat affaires aan met diverse jongere mannen en bezorgt de lezer een continu gevoel van medelijden. De manier waarop Cunningham met tijd omspringt, geeft een extra dimensie aan het boek. Wanneer een nieuw hoofdstuk start, begint ook een nieuwe periode in het leven van de personages en moet je even omschakelen. Daarnaast wordt er met tijd gespeeld als het om het leven van de personages gaat: Liz is jaloers op de jongere vrouwen met wie ‘haar mannen’ uiteindelijk eindigen en voelt zich gediscrimineerd om haar leeftijd.
Beth drukt haar stempel op het huishouden met haar ziekte en eigenzinnigheid.
Een ander terugkerend thema in De sneeuwkoningin is het spirituele. Het visioen dat Barrett heeft gehad toen hij gekwetst werd door zijn zoveelste geliefde speelt een grote rol. Het blauwgroene, doorschijnende licht dat hij in het park heeft gezien, komt gedurende het hele verhaal terug en je voelt dat Barrett hier iets mee wil doen, maar dat hij niet weet wat. Andere personen spelen hierop in: mensen zeggen dat ze het ook gezien hebben om hem voor zich te winnen, sommige mensen beweren het echt gezien te hebben en zijn broer Tyler geeft hem slechts het voordeel van de twijfel. Deze thema’s maken het boek erg interessant.
De sneeuwkoningin is het soort boek dat je een tweede keer wilt lezen, omdat je de diepere lagen dan beter ziet. Je leert de goed uitgediepte personages beter kennen en je ziet de verrassende plotwendingen eerder aankomen, waardoor je het boek op een andere manier leest. Maar geen zorgen: het is ook heel geschikt om maar een keer te lezen, natuurlijk.
Boekgegevens
Michael Cunningham, De sneeuwkoningin, vertaling: Marijke Versluys, Uitgeverij Prometheus, ISBN 978 90 446 2611 7 (€ 19,95)
Dit artikel verscheen eerder in de Boekenkrant, editie juli 2014.
