Een onvergetelijk liefdesverhaal van een man en een vrouw die ervoor kozen zich te verzetten in het Spanje van Franco.
Het medisch dossier nummer 6.966 was heel dun, nog geen vijftig bladzijden voor de beschrijving van twintig jaar van het leven van een heel vreemde vrouw, een uitzonderlijke moordenares. De omvang was bedrieglijk, want ruim vier vijfde van het document dateerde uit de jaren vlak na haar opname. Tijdens de oorlog, toen de Republiek nog bestond, al was ze ver weg, al verloor ze bij elk offensief meer terrein dan ze won, al leek de nederlaag elke dag onvermijdelijker, hadden mijn collega’s hun werk gedaan. Het verhaal van Aurora’s familie, de liefde voor haar vader, de minachting voor haar moeder, de haat tegen haar zus, was vakkundig maar zonder veel emotie beschreven. De wanen van een zieke vrouw die de prometheïsche taak op zich had genomen om de maatschappij te veranderen en een betere wereld te scheppen, hadden veel meer belangstelling verdiend. Het verslag van haar eerste jaren als patiënt toonde het streven een eigen versie van het verhaal over het leven en de dood van haar dochter uit te werken. Hildegarts moeder had verteld over haar absolute overtuiging zwanger te zijn van een meisje, over het minutieuze proces van de keuze van de man die haar zou verwekken, over haar teleurstelling betreffende zijn latere gedrag, over haar vergeefse pogingen om door middel van haar wilskracht het geslacht van de foetus te veranderen en, vooral, over de nederlaag toen ze ontdekte dat het slechte zaad van dat sujet sterker was geweest dan haar liefdevolle vastberadenheid om een nieuwe vrouw te verwekken, een vrouw die de Mensheid zou verlossen van haar defecten en beproevingen. Tot het einde van de oorlog praatte Aurora Rodríguez Carballeira honderduit en toonden degenen die haar aanhoorden belangstelling voor wat zij vertelde. Tot 22 december 1939.
‘Maak je geen illusies, Germán.’ Robles was niet blij met mijn verzoek, maar daar hield ik al rekening mee. ‘Je krijgt niks uit haar los. Ze is al jarenlang in zichzelf opgesloten, totaal apathisch.’
In 1940 was er niet één woord aan haar dossier toegevoegd. Vanaf 1941 beperkten de opmerkingen zich tot de informatie, vaak in één regel, dat de patiënt elk contact met haar psychiaters afwees. Ze wil niets van ons, ze weigert naar het kantoor te komen, ze wil niet praten. Elke zin was de samenvatting van een heel jaar. En hoewel er in andere jaren toch relevante feiten werden vastgelegd, zoals haar obsessie om grote lappenpoppen te maken waarmee ze in contact leek te willen komen, of het enorme verdriet dat ze had toen de tuinman en een aantal oppassers haar kamer waren binnengekomen om die poppen te vernielen, bestond er niet de geringste behoefte om haar gedrag, dat niet eens gedetailleerd werd opgetekend, te analyseren of te interpreteren. Vanaf 1941 vergaten de artsen die voor haar hadden moeten zorgen, haar te wegen, haar bloeddruk op te nemen en haar lichamelijke toestand te beschrijven. Zij vergat echter niet welke dag het was. In december 1948 eiste ze haar vrijlating met het argument dat die haar al sinds 1933 was ontnomen, dat ze was veroordeeld tot vijftien jaar opsluiting en dat ze die had uitgezeten. Ze wist dat er in Santiago de Compostela een heilig jaar werd gevierd en stelde voor dat er vanuit Ciempozuelos een gratieverzoek zou worden ingediend. Dit vertoon van bewustzijn bij een patiënt die zich leek te hebben overgegeven, die ogenschijnlijk was weggezonken in totale desoriëntatie, wekte niet de aandacht van degene die haar medisch dossier bijhield. Het wekte evenmin zijn interesse.
Boekgegevens
Almudena Grandes, De moeder van Frankenstein, vertaling: Rikkie Degenaar en Mia Buursma, Uitgeverij Signatuur, 688 pagina’s (€ 29,99)
Dit fragment verscheen eerder in de Boekenkrant, editie november 2020.
