In Avonden op het landgoed schrijf je dat Reve af en toe flink grof kon zijn. Was dit gedrag typerend voor de man?
In de maanden voor de reis had ik Gerard Reve leren kennen als een heel beminnelijk man. Hij was lief, spraakzaam en voorkomend. Een donkere kant had hij ook zeker. Het had misschien te maken met de plek waar wij vertoefden. Ik had sterk het idee dat hij op deze plek zichzelf toestond al zijn duivels te ontbinden. Hij was bezig af te tasten wat andere mensen konden verdragen.
Was er sprake van vriendschap?
Vriendschap betekende voor Gerard dat je alles van hem moest kunnen velen. Mensen die in zijn nabijheid verkeerden, moesten hun zelfrespect laten varen, anders was het gauw gedaan. Ik denk dat hij er op deze manier voor zorgde dat mensen hem geen angst meer inboezemden. Hij had een grote angst voor de medemens. Lieven en ik koesterden een diepe genegenheid voor de man en zijn die ook altijd blijven koesteren. Er was echter geen wederkerigheid en gelijkwaardigheid, zoals die voor vriendschappen kenmerkend zijn. Gerard wilde volledige controle over iemand.
Ben je door dit verblijf op het landgoed Reve anders gaan zien?
Ja. Ik kende de man natuurlijk uit zijn oeuvre. Dit laat een man zien die grote moeite heeft om zichzelf in de werkelijkheid overeind te houden. Wat me verbaasde was dat er geen speling was tussen schrijver en persoon. Zijn werk zou je als een landkaart met schaal 1:1 op zijn psyche kunnen leggen. De angsten en obsessies die in zijn werk naar voren komen, waren voor hem essentieel. Het schrijven was voor hem een persoonlijke noodzaak.
Heb je het idee dat je Reve echt hebt leren kennen?
Ik heb het idee dat Gerard mij heeft toegestaan hem te leren kennen. Hij heeft zich laten zien van zowel zijn geweldigste, geestigste en schitterendste kant als zijn meest onverdraaglijke kant. Het is echter niet zo dat hij nuchter kon praten over waar zijn donkere kant vandaan kwam. Hij verborg zich achter de publieke figuur Reve, speelde altijd theater. Dat beeld van de grote volksschrijver was voor hem een reddingsmechanisme. Hij is uiteindelijk totaal versmolten met zijn façade. Zijn lichaam bestond uit taal en rituelen waar hij helemaal in opging.
Je bent zelf ook schrijver. Jullie werken zijn echter verschillend als hemel en aarde. Hoe zie je jouw werk in verhouding tot dat van hem?
Ik ben een groot bewonderaar van Reve en zijn oeuvre is voor mij van belang geweest. Ik zou echter nooit een poging doen om de Reviaanse humor en ironie over te nemen. Eerder is het zo dat ik me door Gerard bewust ben geworden van het belang van een eigen stijl. Hij was een bewonderaar van Schopenhauer die heeft gesteld dat stijl een vingerafdruk van de geest is. Zo zie ik het ook.
Je schrijft dat je jouw werk nooit hebt laten lezen aan Reve. Waarom niet?
Ten eerste was ik toen nog niet gedebuteerd. Ten tweede was het schroom. Gerard Reve behoorde tot de Grote 3. Hij werd vast overspoeld met verzoeken van jong grut. Dat Lieven en ik met hem omgingen was puur uit genegenheid voor deze schitterende schrijver. We wilden geen misbruik van hem maken.
In de inleiding van je boek schrijf je dat dit boek kan bijdragen aan de appreciatie van het oeuvre van Reve. Hoe zie je dit?
Ik zou de lezers van Reve in twee groepen willen indelen. Je hebt een kern van bewonderaars die oog hebben voor alle aspecten uit zijn werk. Daarnaast heb je een groep mensen die hem waarderen om zijn grappen en grollen, die keihard moeten lachen om de ironie en de humor. Voor hen zal dit dagboek misschien een ontheiliging zijn, ze zullen schrikken. Ik wil hen echter wijzen op de donkere kant van Reve en hoe serieus deze genomen moet worden.
Waarom mag Reve niet vergeten worden?
Nederland heeft op dit moment grote nood aan Gerard Reve, zowel aan de schrijver als aan de maatschappelijke persoon. Hij heeft muziek gemaakt van zijn eigen contradicties en irrationele angst en daaraan is groot gebrek in deze tijd dat mensen zichzelf zien als heel transparant en rationeel. Daarbij heeft hij heeft veel gedaan voor de emancipatie van homoseksuelen en voor de oprichting van het Fonds voor de Letteren. Ook heeft hij jaren geleden al gewezen op de gevaren van de multiculturele samenleving. Hij plaatste dit echter in een artistieke context. Als ik dan zo´n figuur zie als Geert Wilders, die over dit onderwerp zonder enige ironie uitspraken doet, denk ik, waar is Reve? Ik hoop dat er een nieuwe Reve opstaat of dat de oude herontdekt wordt. Misschien kan dit boek daaraan bijdragen.
