Lewis Carroll schreef Alice in Wonderland en het vervolg Alice in Spiegelland voor – en eigenlijk over – Alice Lidell, de dochter van een collega, waaraan hij regelmatig verhaaltjes vertelde.
Er zijn een aantal foto’s van deze ‘originele’ Alice bekend, waarop een klein meisje te zien is met kort, donkerblond haar, en een grote witte jurk. Wie aan Alice in Wonderland denkt, ziet echter een compleet andere Alice voor zich. Dit komt door John Tenniel, die op verzoek van Carroll de tekeningen van de eerste editie uit 1865 verzorgde. Tenniel gaf Alice blond haar en een schortje, twee uiterlijke kenmerken die we nog altijd met haar associëren. In 1951 zorgde de beroemde tekenfilmversie van Walt Disney voor een derde handelsmerk dat in talloze adaptaties terug zou keren: een blauw jurkje.
Bij de nieuwste Nederlandse bundeling van Alice in Wonderland en Alice in Spiegelland valt gelijk één ding op: de kleur blauw is nergens te vinden. Met niets anders dan zwart, wit, groen en oranje creëerde Floor Rieder een compleet eigen Wonderland, inclusief een compleet eigen Alice, wiens victoriaanse outfit is verruild voor gympies, een bril, een hoedje met een veer erop en een jurkje met insectenprint. In Alice in Spiegelland, te lezen door het boek op de laatste pagina open te slaan en het op de kop te houden, stapt Alice rond in een comfortabele hoodie boven een geruit rokje. Het Wonderland en Spiegelland waarin Rieder haar Alice laat ronddwalen zijn gevuld met de traditionele karakters van Carroll, maar dan wel voorzien van een grappige draai. Zo heeft de eivormige Humptie Dumptie een krulsnor en dragen de kaartsoldaten van de Hartenkoningin aardbeienhelmpjes. Tegelijkertijd heeft het boek een klassieke uitstraling, want Rieder plaatst haar afbeeldingen regelmatig in kaders die doen denken aan schoolboeken uit de negentiende eeuw. Op andere pagina’s worden vormgeving en tekst juist op een moderne manier met elkaar vermengd tot een creatief geheel, en is het niet duidelijk wanneer beeld ophoudt en woord begint.
En ook het woord is voorzien van een nieuw jasje. Vertaalster Sofia Engelsman heeft gekozen voor een vrije bewerking waarbij taalgrapjes en Britse begrippen flink vernederlandst zijn, maar de prikkelende geest van Carroll zeker nog doorklinkt. Het resultaat is een vertaling die niet als een vertaling leest: het toegankelijke taalgebruik en het gebrek aan archaïsche zinsconstructies passen goed bij de moderne kleding die Rieder aan Alice gaf.
In de kinderverhalen die Carroll ooit voor Alice Lidell verzon, leert Alice met behulp van pratende beesten en gekke hoedemakers constant anders tegen anderen én zichzelf aan te kijken. Met hun verfrissende versie van Carrolls oude verhaal hebben Engelsman en Rieder een boek gecreëerd dat perfect bij deze les past. De kunstenares en de vertaalster hebben de poorten van Wonderland geopend voor een nieuwe generatie. En het mooie is dat je de wereld van Lewis Carroll nu zelfs gerust op je gympies kunt verkennen.
Boekgegevens
Lewis Carroll, Alice in Wonderland/Alice in Spiegelland, vertaling: Sofia Engelsman, Uitgeverij Gottmer, ISBN 978 90 257 5917 9 (€ 24,95)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie februari 2015
