Gentse lente is een ambivalente bundel: enkele sterke verhalen staan naast aanmerkelijk minder sterke broeders. Anders dan bundels mét coherentie, zoals Moedwil en misverstand van W.F. Hermans, is Gentse lente een verzameling losse verhalen zonder onderlinge samenhang. Het risico hiervan, een risico dat de bundel niet geheel overleeft, is dat de verzameling verhalen de indruk wekt een allegaartje te zijn. Omdat het genre ‘kort verhaal’ niet dan in de beste gevallen als volwaardig wordt beschouwd, zou een verhalenbundel meer moeten zijn dan de som der delen.
De twee langste en bekendste verhalen uit Gentse lente vormen de sterkste onderdelen. Weerborstels, boekenweekgeschenk in 1992, is een treffend voorbeeld van een kort verhaal dat zich kan meten met Van der Heijdens ‘grote’ werken. Ook Uitdorsten heeft de tand des tijds doorstaan, hoewel herhaaldelijk bewerkt en uitgebreid. De overige twaalf verhalen zijn mogelijk minder bekend bij het grote publiek. Bijeengebundeld lijken ze, bij afwezigheid van onderlinge samenhang, te kort om op zichzelf te ‘overleven’. Hoe korter een verhaal, hoe lastiger het is om het verhaal netjes af te sluiten zonder al teveel losse verhaallijntjes, het verhaal diepgaand te krijgen zonder ongeloofwaardige ingrepen, en de lezer erbij te houden. Deze kleine verhalen, geregeld gelegenheidsverhalen, wekken helaas veelal de indruk van een ‘schrijver op vakantie’.
Twee belangrijke aspecten maken de verhalen desondanks interessant. Van der Heijdens taal blijkt, juist als die minder inhoud beschrijft en een kleinere spanningsboog omspant, een nóg aantrekkelijker gegeven van zijn verhalen. Het genot van het werken met taal straalt van de verhalen af.
Een aantal van deze verhalen is een voorstudie voor latere romans. Niet alleen dus zijn ze an sich plezierig om te lezen, ze bieden ook inzicht in de opbouw van Van der Heijdens grote en veel bekendere werk.
Het is allerminst zo dat Van der Heijden veel pagina’s nodig heeft om zijn plot tot bloei te brengen, hoewel hij hier veel bekender mee is geworden. Op een kleinere oppervlakte komt hij weliswaar minder sterk over, maar de verhalen hebben desondanks genoeg om het lijf om te behagen en te overtuigen.
A.F.Th. van der Heijden, Gentse lente, Uitgeverij Querido, ISBN 9789021434902 (€ 22,95)
A.F.Th. van der Heijden – Gentse lente
