Het geduld van de fans van Jonathan Safran Foer is danig op de proef gesteld. Elf jaar moesten zij wachten op Hier ben ik, de nieuwe roman van het wonderkind van de Amerikaanse literatuur.
Sinds het uitkomen van zijn debuutroman Alles is verlicht in 2002 werd Foer direct door critici bestempeld als buitengewoon talent. Het grote publiek leerde hem pas echt kennen door zijn besteller Extreem luid en ongelooflijk dichtbij, waarin de jonge Oskar zijn leven probeert op te pakken nadat zijn vader overlijdt bij de aanslagen in New York van 11 september. Foer was niet de enige auteur die over 9/11 schreef, maar dit boek werd overladen met loftuitingen.
In deze nieuwe roman volg je de familie Bloch, een Joods gezin uit Washington. Je merkt al snel dat elk gezinslid worstelt met fundamentele vragen, die alles te maken hebben met identiteit. Hoe functioneer ik als vader, echtgenoot en zoon; vrouw en moeder; kind en volwassene; Jood en Amerikaan? Hoewel deze verhaallijn al gecompliceerd genoeg lijkt word je halverwege de roman ook nog geconfronteerd met een ramp van buitenproportioneel formaat. Een gigantische aardbeving in het Midden-Oosten zet een Arabische invasie van Israël in gang.
Voor lezers die Foers eerdere boeken kennen zal Hier ben ik op sommige punten een feest van herkenning zijn. Familie, geschiedenis en een gebeurtenis van historische proporties – thema’s die ook terugkomen in zijn eerdere werk – spelen wederom een hoofdrol. Ook bewijst Foer dat hij nog steeds een taalvirtuoos is. Ik schrijf of onderstreep niet graag in mijn boeken, maar voor sommige zinnen in Hier ben ik maak ik een uitzondering: ‘The desire to wring out a few more drips of happiness almost always destroyed the happiness you were so lucky to have, and so foolish never to acknowledge.’
Toch bekroop me tijdens het lezen ook een onaangenaam gevoel, want wat probeert Foer in Hier ben ik nu precies te doen? Draait het simpelweg om het verhaal van een familie, waarin vooral de ouders lijken te lijden aan een midlifecrisis? Of is het een epos waarin de identiteitsproblemen van het gezin een metafoor zijn voor de algehele Joodse geschiedenis? Foer blinkt vooral uit in de karakterschets van het gezin. De grotere associaties met het Jodendom komen de leesbaarheid niet altijd ten goede.
Een goede raad voor iedereen die zich wil wagen aan deze lijvige roman: absorbeer eerdere zin. Wie weet hoe lang we moeten wachten op een nieuwe meesterproef.
Boekgegevens
Jonathan Safran Foer, Hier ben ik, vertaling: Gerda Baardman en Tjadine Stheeman, Uitgeverij Ambo|Anthos, 576 pagina’s, ISBN 978 90 414 2287 3 (€ 24,99)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie september 2016
