Op 12 maart begint de Boekenweek 2016. Voor een vliegende start bespreken we vijf recente titels die aansluiten bij het thema van deze Boekenweek: Duitsland.
Duitsland is een prachtig land met een bloeiende cultuur en een rijke historie. Helaas wordt het beeld van onze Oosterburen nog steeds getekend door de Tweede Wereldoorlog, zo blijkt ook weer uit de recent verschenen boeken over Duitsland. We zullen ons dan ook niet houden aan het adagium van Basil Fawlty in de hitserie Fawlty Towers: ‘Whatever you do, don’t mention the War’.
Simon Winder – Germania
So far so good met Germania over de geschiedenis van Duitsland, op vermakelijke wijze beschreven door Simon Winder. Het opmerkelijke aan dit boek is dat Winder zijn verhaal laat ophouden in 1933, het jaar dat Adolf Hitler aan de macht kwam. In de visie van Winder staat het nazisme los van de rest van de Duitse ontwikkeling. Daar kan over getwist worden, maar door deze omissie ontstaat juist een interessante historiografie van een geschiedenis die tot dusver altijd in de schaduw heeft gestaan van het Derde Rijk en daardoor helaas onderbelicht is gebleven.
Caroline Roodenburg-Schadd, Henk van Os, Thorsten Sadowsky en Jan Rudolph de Lorm – Kirchner. Paradijs in de bergen
We gaan chronologisch verder waar Winder ophoudt, en verplaatsen ons daarbij naar de Zwitserse bergen met Paradijs in de bergen. Dit boek hoort bij de gelijknamige expositie van de werken van Ernst Ludwig Kirchner (1880 – 1938), die tot 10 april te bewonderen is in het Singermuseum in Laren. Kirchner was de grondlegger van de Duitse expressionistische beweging die Brücke. Hoewel die Brücke bekend staat om de staatsgezichten, toont dit boek de schitterende Zwitserse berglandschappen en idyllische taferelen uit de laatste periode van Kirchners leven, geschilderd terwijl in het vaderland de donderwolken samentrokken.
Per Leo – Vloed en bodem
In Vloed en bodem komt het nazisme wel uitgebreid aan bod. Per Leo, schrijver en hoofdpersoon, ontdekt het naziverleden van zijn grootvader en reconstrueert dat in dit boek. Leo stelt in dit werk zijn grootvader, die zich opwerkt tot afdelingshoofd van de Schutzstaffel (ook wel bekend als de SS), tegenover zijn oudoom, een gepassioneerd wetenschapper en liefhebber van Goethe. Zo creëert hij op meesterlijke wijze een scherp contrast tussen de twee aspecten van Duitsland indertijd: enerzijds de fascistische dictatuur en anderzijds een cultureel en wetenschappelijk lichtpunt.
Chico Buarque – Mijn Duitse broer
Dat een periode als de Tweede Wereldoorlog een Duitse familie kan verscheuren is tragisch, maar niet onvoorstelbaar. Het is des te intrigerender hoe de schokgolven van het Duitsland van de jaren dertig kunnen reiken tot aan het Brazilië van 2016, zoals in Mijn Duitse broer. Startpunt zijn de brieven die de Duitse regering stuurde naar Sérgio Buarque de Hollanda, die in de jaren dertig de Braziliaanse buitenlandse correspondent in Berlijn was. De Duitsers wilden weten of hij Joodse voorouders had, zodat het kind dat hij tijdens zijn verblijf in Duitsland had verwekt geadopteerd kon worden. De rassenwetten dicteerden namelijk dat een kind alleen ter adoptie afgestaan kon worden als er geen sprake was van Joods bloed. Na het ontdekken van deze brieven gaat Chico Buarque op zoek naar zijn halfbroer. Dit levert een fascinerende zoektocht op, niet alleen naar Chico’s Duitse broer maar ook naar het verleden van zijn vader, die dit jarenlang geheim heeft gehouden.
Margriet Brandsma – Was wir noch zu sagen hätten
Van een vooroorlogse Braziliaanse buitenlandverslaggever gaan we naar naoorlogse Nederlandse correspondenten. In Was wir noch zu sagen hätten komen Ben Knapen, Rob Meines, Willem Beusekamp, Philippe Remarque, Jeroen Akkermans en Wouter Meijer aan het woord over hun tijd in Duitsland, en wat zij daar nog over te zeggen over hebben. Deze verhalen werden verzameld door Margriet Brandsma, zelf tussen 2002 en 2011 correspondent in Berlijn. Dit geheel wordt schitterend geïllustreerd door fotograaf Jeroen van Eijndhoven en ingeleid door Jeroen Wollaars. Het boek geeft een schitterend tijdsbeeld van de afgelopen dertig jaar, maar ook een mooi inkijkje in de Duitse volksziel. Onmisbaar in de perfecte voorbereiding op een Duitse Boekenweek.
Boekgegevens
- Margriet Brandsma, foto’s: Jeroen van Eijndhoven, Was wir noch zu sagen hätten, Uitgeverij Conserve, ISBN 978 90 542 9407 8 (€ 12,50. E-boek: € 6,25)
- Per Leo, Vloed en bodem, vertaling: Hans Driessen en Marion Hardoar, Uitgeverij De Arbeiderspers, ISBN 978 90 295 0251 1 (€ 19,99)
- Chico Buarque, Mijn Duitse broer, vertaling: Piet Janssen, Uitgeverij De Bezige Bij, ISBN 978 90 234 9269 6 (€ 22, 90)
- Simon Winder, Germania, Uitgeverij Het Spectrum, ISBN 978 90 003 5001 8 (€ 12,50)
- Caroline Roodenburg-Schadd, Henk van Os, Thorsten Sadowsky en Jan Rudolph de Lorm, Kirchner – Paradijs in de bergen, Uitgeverij Thoth, ISBN 978 90 6868 695 1 (€24,95)
