Waar het schrijverschap begint -

Vorig jaar dook er in New York opeens een reeks niet eerder gepubliceerde verhalen op van Truman Capote. De bundel Waar de wereld begint, die verhalen bevat die hij tussen zijn elfde en negentiende schreef, wordt alom bejubeld. Terecht?

Capote (1924 – 1984) geldt nog altijd als een van Amerika’s meest getalenteerde schrijvers. Al op 24-jarige leeftijd bracht hij zijn debuutroman Other Voices, Other Rooms uit, die meteen een bestseller werd. Capotes bekendste werken zijn de novelle Breakfast at Tiffany’s (1958), die werd verfilmd met Audrey Hepburn in de hoofdrol, en In Cold Blood (1966), het relaas van de moord op een gezin op het platteland van Kansas. Vooral dit laatste boek is indrukwekkend. Capote deed jarenlang onderzoek om de gebeurtenissen rondom de moord zo goed mogelijk weer te geven. Hij sprak met nabestaanden, dorpsbewoners, rechercheurs en zelfs met de twee moordenaars. Hij verwerkte zijn bevindingen in wat hij betitelde als een ‘non-fictieroman’, waarin hij verslag doet van de moord, de zoektocht naar de moordenaars en hun proces. Het knappe aan het boek, buiten het feit dat Capote hiermee destijds een geheel nieuw genre introduceerde, is dat de auteur erin slaagt de gebeurtenissen objectief te brengen, zodat je niet alleen sympathie voelt voor de slachtoffers maar ook voor de moordenaars. Dit maakt In Cold Blood tot een portret dat uitblinkt in genuanceerdheid.

Dat gevoel voor nuance zat er al vroeg in. Aan de verhalen van de tiener Capote kun je al zien wat voor schrijver hij later zou worden, lezen we in het nawoord van Waar de wereld begint. Dat klopt. De personages die hij als tiener schiep zijn nooit zwart-wit, maar vertonen een realistische gelaagdheid die laat zien hoe groot de mensenkennis en het empathische vermogen van de jonge Capote was. In ‘Louise’, bijvoorbeeld, probeert de jaloerse Ethel ervoor te zorgen dat haar kostschoolgenootje van school wordt gestuurd, maar wanneer Louise uiteindelijk de aftocht blaast blijft de triomf uit en voelt Ethel zich vooral vreemd verward.
Bij veel verhalen in de bundel is het echter wel onmiskenbaar dat ze door een tiener zijn geschreven. Zo opent ‘Verschrikking in het moeras’ met een nogal kinderlijke dialoog:

‘Luister nou, Jep, je bent echt niet goed bij je hoofd als je in dit bos naar die gevangene gaat zoeken.’
(…)
’Moet je horen,’ zei Jep. ‘Ik weet precies wat ik doe, en ik hoef geen goeie raad en geen grote mond.’
‘Jongen, volgens mij ben je niet goed snik. Wat zou je moeder zeggen als ze wist dat je hier in dit spookachtige bos naar een of andere ontsnapte gevangene gaat zoeken?’

En zo zijn er wel meer simplistische beschrijvingen, of verhaallijnen die rechtstreeks uit films afkomstig lijken te zijn. Neem de vrouw die bezoek krijgt van de dood, of de twee verhalen over opgejaagde moordenaars in een moeras.
Ondanks de naïviteit die uit sommige verhalen spreekt is Waar de wereld begint een bijzondere bundel. Iets in de verhalen maakt dat ze je bijblijven en er meer wilt lezen. Waarschijnlijk komt dit door Capotes personages, die je keer op keer weten te raken, maar ook door de levendige sfeer die hij zijn verhalen meegeeft. In ‘Mill Store’ komt de wereld van een vermoeide, afgeleefde winkelbediende daardoor helemaal tot leven: ‘Het was half vier, het eenzaamste uur van de dag voor haar, het uur waar geen einde aan leek te komen. Het was een bedompte winkel, waar het naar petroleum rook en naar vers maismeel en oud snoep.’

Voor wie bekend is met Capotes werk is dit boekje onmisbaar, omdat het een completer beeld geeft van zijn schrijverschap. Heb je nog niets van hem gelezen, dan kun je beter beginnen met een van zijn latere – kwalitatief betere – boeken. Daarna kun je Waar de wereld begint pas echt op waarde schatten.