In 2015 is het 125 jaar geleden dat Vincent van Gogh stierf. Het werk en het tragische leven van deze schilder vormen voor velen een inspiratiebron – en al helemaal voor stripmakers.
Een moeilijk leven. Een miskend genie. Het werk en leven van Vincent van Gogh (1853–1890) spreken nog altijd tot de verbeelding. Het tragische bestaan van deze kunstenaar wordt regelmatig naverteld in films, boeken én strips. Wellicht is het stripverhaal het beste medium voor een ode aan Van Gogh: waar de bekende brieven van de schilder hun invloed hebben gehad op het geschreven woord, is zijn unieke schilderstijl een inspiratiebron voor iedere striptekenaar die met zijn leven aan de slag gaat.
Een bekend verhaal waarin Van Gogh als stripheld opduikt, is Vincent van Gogh van Marc Verhaegen en Jan Kragt – een stripbiografie in de klassieke zin van het woord. Verhaegen weet Van Goghs levensverhaal heel mooi in beeld te brengen. Erg traditioneel, dat wel – al heeft de voormalige tekenaar van Suske en Wiske hiermee het leven en werk van Van Gogh voor een breed publiek toegankelijk gemaakt.
Barbara Stok pakt het totaal anders aan. In haar graphic novel Vincent probeert ze niet de sfeer van Van Goghs schilderijen te kopiëren, maar blijft ze trouw aan haar eigen stijl. Daar voegt ze kleur aan toe als nieuw element om Van Goghs inspiratiebronnen aan te duiden. Stoks verhaal vangt aan als Van Gogh in 1888 vertrekt naar Arles. Tijdens zijn verblijf in deze Zuid-Franse stad is Van Gogh productiever dan ooit, en laat hij zich inspireren door de schoonheid van het Franse landschap. Tegelijkertijd worstelt hij als nooit tevoren met zijn innerlijke demonen: het is in Arles dat hij tijdens een ruzie met medekunstenaar Gaugain zijn eigen oor afsnijdt.
Wie enkel bekend is met deze tumultueuze periode, leert een andere kant van Van Gogh kennen in Vincent van Gogh, de vroege jaren. In mooi uitgewerkte aquarellen belicht Teun Berserink de periode waarin de jonge Vincent in Den Haag leert schilderen van Anton Mauve. Ook in zijn beginjaren lijkt Van Gogh het niet makkelijk te hebben: hij is tegendraads, heeft chronisch geldgebrek en begint een relatie met een prostituee.
Toch zijn niet alle strips over Van Gogh somber van toon. Een leuke uitzondering is Vincent en Van Gogh van Gradimir Smudja, waarin schilderijen tot leven komen. Uit dit verhaal blijkt dat niet van Gogh, maar zijn kat Vincent verantwoordelijk is voor veel van zijn schilderijen. Ook andere impressionisten zijn van de partij: Smudja heeft een levendige fantasie, kan geweldige karikaturen tekenen en blinkt uit in het naschilderen van impressionistische kunstwerken. Vincent en Van Gogh is een verhaal voor liefhebbers van de moderne kunst.
Van Gogh is op het eerste gezicht misschien geen ideale stripheld: het leven van de schilder stond niet in het teken van heldendaden, maar van depressie en eenzaamheid. En toch: als Vincent achter zijn schildersezel kroop, was hij in staat tot het maken van kunst die miljoenen mensen in het hart zou raken. Dat hij daar ondanks zijn problemen toe in staat was, maakt van hem een held waarover geschreven mag blijven worden. Ook in stripvorm.
Beeld: Barbara Stok
Boekgegevens
- Barbara Stok, Vincent, Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar, ISBN 978 90 388 9630 4 (€ 17,50)
- Gradimir Smudja, Vincent en van Gogh, Uitgeverij Silvester Strips, ISBN 978 90 588 5079 9 (€ 13,50)
- Jan Kragt en Marc Verhaegen, Vincent van Gogh, Uitgeverij EurEducation, ISBN 978 90 811 3148 3 (€ 6,95)
- Teun Beserik, Vincent van Gogh, de vroege jarenUitgeverij Oog en Blik/Bezige Bij, ISBN 978 90 549 2370 1 (€ 19,90)
Dit bericht verscheen eerder in BKstrips, editie februari 2015
