Reizen door de pagina’s -

Een boek lezen is alsof je een reis maakt door je onderbewustzijn. Alsof de pagina’s je meevoeren naar een ander universum, waar jij je in de hoofden van de personages bevindt. Hun gedachten zijn jouw gedachten, hun avontuur is jouw avontuur. En dat is een fijne bevrijding uit de dagelijkse sleur.

Door Rebecca Erbrink

Voor mijn opleiding journalistiek heb ik onderzoek gedaan naar de voor- en nadelen van bibliotherapie. Een weinig gebruikte therapievorm die heel waardevol kan zijn, heb ik gemerkt. Vooral in Amerika en Engeland wordt er gebruik gemaakt van bibliotherapie, waarbij boeken centraal staan. Hierbij raadt een psycholoog of coach een boek aan als literaire medicatie voor je problemen. Zeker voor mensen met angsten kan dat helpen. In veel boeken moeten de personages namelijk uit hun comfortzone komen om hun problemen aan te kunnen pakken. Zulke hoofdpersoon kunnen als een voorbeeld werken voor mensen met angsten.

In De hobbit van J.R.R. Tolkien bijvoorbeeld wil Bilbo de hobbit absoluut niet zijn comfortabele thuis in de Gouw verlaten, maar de tovenaar Gandalf overtuigt hem alsnog op reis te gaan. Ondanks dat de avonturen niet zonder gevaren zijn, bereikt de kleine hobbit veel dingen en helpt hij zelfs een draak te verslaan. Een les die hieruit meegegeven kan worden, is dat je meer bereikt met het uit je comfortzone komen dan in je eigen veilige bubbel te blijven, hoe spannend het ook is. Hetzelfde kun je uit Alice in Wonderland van Lewis Carroll halen. Alice droomt over de meest onrealistische dingen. Maar ze komen wel allemaal uit, niets is te gek in Wonderland. Iedereen zou moeten weten dat niets onmogelijk is.

Als een boek net het thema raakt waar jij mee bezig bent in je leven, kan dat een grote impact hebben. Het duiden van je eigen gevoelens is een eerste stap in het proces van het verwerken ervan. Als een psycholoog een boek aanraadt, is het van belang dat er daarover wordt doorgepraat. Het ene boek zal een grotere impact achterlaten dan het andere, maar uit bijna elk verhaal valt wel iets te leren. Lisa Rossetti, een erkende levenscoach uit Engeland, gebruikt bibliotherapie in groepsverband. Zij merkt ook dat verhalen een grote impact op mensen kunnen hebben. ‘Een man uit een groepssessie reageerde heel sterk op een gedicht dat ging over wat je naam betekent voor jou,’ legt Rossetti aan mij uit. ‘Hij was vernoemd naar zijn oom die was overleden in de oorlog, waardoor hij het gevoel had dat hij die naam niet verdiende. Hij voelde zich onwaardig. Het gedicht triggerde deze emotie en zorgde ervoor dat deze man dat gevoel kon benoemen.’ Ze organiseert ook groepssessies voor mensen met schizofrenie. ‘Een vrouw met schizofrenie en schizophasie, een aandoening waarbij je geen zinnen kan maken, wilde heel graag een verhaal dat ik had meegenomen voorlezen. Ik had hier zelf mijn bedenkingen bij, maar uiteindelijk lukte het haar het verhaal begrijpelijk en correct voor te lezen. Hiermee had ze iedereen verbaasd. Het voorlezen voor de groep heeft haar veel geholpen.’

Hij was vernoemd naar zijn oom die was overleden in de oorlog, waardoor hij het gevoel had dat hij die naam niet verdiende.

Debbie Hicks werkt bij the Reading Agency, zij hebben een lijst met boeken gemaakt voor mensen die bijvoorbeeld psychische of fysieke problemen hebben. Zij legt uit dat er voorzichtigheid geboden is bij het kiezen van boeken. ‘Wij laten eerst verschillende psychologen en dokters de boeken lezen om er triggers uit te halen, voordat we ze op de lijst zetten. Vervolgens kunnen ze gebruikt worden om aan te bevelen aan mensen als een soort medicatie. Iemand kan een boek niet leuk vinden, maar diegene kan het dan wegleggen en iets anders lezen. Zolang het lezen maar geen traumatische ervaring wordt.’ Ook Rossetti gebruikt bibliotherapie met beleid. ‘Met groepssessies weet je niet wat triggers zijn van de participanten, daardoor probeer ik extra voorzichtig te zijn. Gelukkig is mijn supervisor psychotherapeut, ik ga altijd naar haar toe als ik ergens tegenaan loop in een groepssessie.’

Het lezen van een boek is natuurlijk voornamelijk bedoeld als ontspanning. Even wegduiken in een wereld met andere problemen dan het coronavirus of lekker huilen om de misère van de personages kan een fijne bevrijding zijn. Zo lees ik bijvoorbeeld momenteel Kommer & Karma van David Safier, een fijn geschreven boek dat me hartelijk laat lachen en de huidige situatie van de wereld even laat vergeten. Maar een boek zal ook altijd een, op z’n minst kleine, indruk achterlaten. Welk boek is jou altijd bijgebleven?

Boekgegevens

J.R.R. Tolkien, De hobbit, of daarheen en weer terug, illustraties: David Wenzel, vertaling: Max Schuchart, Uitgeverij Boekerij, 253 pagina’s (€ 19,99)