Geduldig sta ik te wachten in de grote zaal van de Stadsschouwburg van Amsterdam. Wanneer iedereen zit en de lichten gedimd zijn, komt de beroemde documentairemaker en schrijver Louis Theroux het podium op. Hij geeft interviewster Nadia Moussaid een hand, bedankt het publiek en begint met vertellen.
Door Jeroen van Wijk
In Geen taboe voor Theroux vertelt de documentairemaker over zijn jeugd, hoe hij de televisiewereld in is gekomen en hoe hij die heeft ervaren. Wanneer Moussaid Theroux naar zijn schrijfproces vraagt, legt de auteur uit dat hij bepaalde hoofdstukken moeilijk om te schrijven vond. ‘Ik heb de hoofdstukken die over mijn vrouw gaan als laatste geschreven,’ zegt hij, ‘omdat ik meer moeite met schrijven had wanneer het over positieve onderwerpen ging. Dit komt omdat ik makkelijker de negatieve of aparte aspecten van mensen durf te beschrijven dan de positieve dingen in mijn eigen leven.’
Een hobbelige start
Net als in het boek begint het interview met vragen over het verleden van Theroux. Met flinke zelfspot vertelt de Amerikaans-Britse documentairemaker ons over zijn middelbare schooltijd. Een periode waarin hij het liefst de boeken in dook en het opbouwen van een sociaal netwerk of achter de meiden aan zitten links liet liggen.
Vervolgens gaat de interviewster over naar zijn eerste ervaring met de documentaire wereld. De auteur vertelt ons over zijn tijd bij programma TV Nation van Michael Moore, waarin hij op satirische wijze eigenaardige groepen als de Ku Klux Klan interviewde. We krijgen een fragment van de documentaire te zien. De droogheid waarmee Theroux zijn vragen stelt heeft een ontwapenend effect op de clanleden, waardoor zij zichzelf kwetsbaarder en eerlijker opstellen. Het is een hilarisch en toch schrikbarend beeld: clanleden vertellen waarom zij een rassenscheiding belangrijk vinden en Theroux vraagt uitdagend of hij met zijn ietsiepietsie joodse bloed ook op de Aarde mag blijven, waarna een clanlid zegt dat hij heus wel zijn eigen stekkie zal krijgen.
De afleveringen van TV Nation zijn redelijk succesvol en de BBC krijgt interesse in Theroux’s aparte, maar ook geniale interviewtechnieken. Na veel twijfelen, joints roken en een gefaalde carrière als scenarioschrijver voor sitcoms begon hij met zijn eerste reeks afleveringen voor de serie Louis Theroux’s Weird Weekend. Een reeks waarvan hij nooit gedacht had dat het een succes zou worden.
Een eigenaardige vriendschap
Tijdens zijn jeugd keek de schrijver vaak naar de serie Jim’ll Fix It. Een serie waarin presentator Jimmy Savile de wensen van kijkers, meestal van kinderen, uit liet komen. Er werd toentertijd veel gespeculeerd over de seksualiteit van Savile. Hij werd nooit met een vrouw gezien en het gerucht ging dat hij pedofiel of zelfs een necrofiel was. Voor onze inmiddels ervaren interviewer was dit genoeg reden om een aflevering over de presentator te maken. Wat volgde was een langdurige, maar ook eigenaardige vriendschap tussen de twee, die tot lang na Theroux’s doorbraak als documentairemaker zou blijven bestaan.
Ondanks dat Savile tijdens het maken van de documentaire niet als pedo- of necrofiel werd ontmaskerd, werd het wel duidelijk wat voor een absurd persoon hij was. In zijn boek schrijft de documentairemaker hoe Savile altijd handelde alsof er een camera aanwezig was, alsof hij een statement wilde maken of iets wilde verbergen. Na zijn overlijden begonnen de verhalen van seksueel misbruik uit te lekken en bleken de geruchten over zijn pedofilie pijnlijke waarheden te zijn. ‘Ik blijf mezelf afvragen of het interview met Savile niet anders was verlopen als ik meer had gepusht. Misschien waren deze geheimen dan al eerder boven water gekomen,’ schrijft Theroux in zijn boek. Hoewel de auteur zich enigszins schuldig voelde, heeft hij vrede kunnen vinden met het feit dat hij de leugens van zijn oude vriend niet doorzag.
Hoeksteen
Als het einde van het interview nadert, reflecteert Theroux kort over zijn motivatie voor het opzoeken en interviewen van de ‘aparte’ mensen van de samenleving. ‘Ik kan heel snel een connectie krijgen met mensen die je normaal als “raar” of “slecht” zou bestempelen.’ In het boek legt hij uit hoe zijn zwakheden de hoeksteen van zijn werk geworden zijn: ‘Mijn ingevreten en verdrongen verlangens komen via mijn werk naar boven als een soort fascinatie voor mensen die zich door hun geaardheid of omstandigheden gedwongen zien dingen te doen die ik niet kan of nooit heb gedaan.’ Dankzij Theroux’s onorthodoxe manier van interviews afnemen en enkele gelukstreffers werd hij een van ’s werelds bekendste documentairemakers. Hij bedankt het publiek en Moussaid en loopt van het podium af. Even later staat er een rij voor de boekverkoop van Geen taboe voor Theroux waar de auteur ieder boek vrolijk signeert.
Boekgegevens
Louis Theroux, Geen tabou voor Theroux. Zijn persoonlijke memoires, vertaling: Rob Kuitenbrouwer en Pon Ruiter, Uitgeverij Ambo|Anthos, 448 pagina’s (€ 24,99)
