De meeste mensen weten wel wat poëzie voor iemand kan betekenen. Toch wordt poëzie in Nederland als een literaire niche gezien. Er zijn namelijk relatief weinig mensen die met enige regelmaat een gedichtenbundel kopen of lezen.
Door: JEROEN VAN WIJK
Verklaringen die ik regelmatig voorbij zie komen: mensen vinden poëzie lastig te begrijpen, of: ze komen er simpelweg nooit mee in aanraking. Dat poëzie lastig te begrijpen is, hangt natuurlijk heel erg af van het soort poëzie dat je leest en hoe vaak je poëzie leest, maar wanneer je nooit in aanraking met poëzie komt zal het gevoel van onbegrijpelijkheid niet snel veranderen. Poëzie in de openbare ruimte kan een grote rol spelen bij het stimuleren van mensen om met plezier poëzie te lezen.
De Poëzieweek is dan ook een perfecte gelegenheid om mensen laagdrempelig kennis te laten maken met de wereld van de poëzie. Hoewel er al veel projecten worden georganiseerd, is er dit jaar een nieuw initiatief uit België over komen waaien om poëzie op straat aan de man te brengen: de weesgedichten.
Toen in 2021 de Poëzieweek door de coronapandemie niet op de normale manier georganiseerd kon worden, startte de bibliotheek van Aalst een nieuw project om de Poëzieweek toch niet onopgemerkt voorbij te laten gaan. Het project ‘weesgedichten’ richt zich op poëzie in de openbare ruimte, waarbij bibliotheken en inwoners in heel België ‘weesgedichten’ kunnen adopteren. Weesgedichten zijn gedichten die via openbare bibliotheken aangeboden worden. Vervolgens kunnen bewoners via hun lokale bibliotheek en de website weesgedichten.nl een weesgedicht adopteren. Deze geadopteerde gedichten worden door handletterlaars met afwasbare inkt op het raam van de bewoners geschreven.
ASTRONOMISCH
wat als we ons niet
zouden verhouden
tot de wereld om ons heen
maar tot het universum
in onszelf–Derek Otte
In 2023 deden er in Vlaanderen 96 bibliotheken aan de actie mee en werden er meer dan drieduizend gedichten aangebracht op de ramen van inwoners uit alle windstreken van Vlaanderen. De actie verliep zó goed dat er in de aanloop naar de Poëzieweek 2024 een weesgedichten-pilot in Zuid-Holland loopt, en via enkele bibliotheken daarbuiten, met als doel om uiteindelijk de gehele Lage Landen vol met poëzie in de openbare ruimte te vullen. Zo worden de straten voor een paar weken per jaar omgetoverd tot een bewandelbare poëziebundel waar iedereen van kan genieten.
In Nederland is de dichter, spoken word performer en voormalig stadsdichter van Rotterdam (2017- 2018), Derek Otte, de ambassadeur van de pilot in Zuid-Holland. Misschien vraag je jezelf nu af of poëzie in de openbare ruimte daadwerkelijk tot een grotere interesse in poëzie zal leiden, en dat is een terechte vraag. In mijn thuisstad Leiden staan er meer dan honderdtwintig permanente muurgedichten in verschillende talen op de Leidse muren geschreven. Regelmatig zie ik mensen, ik doe het zelf ook, met hun blik schuin naar boven gericht de gedichten bewonderen. Zo biedt poëzie in de openbare ruimte ons een moment om even stil te staan in het leven dat steeds sneller lijkt te gaan. Straatpoëzie is een kans om laagdrempelig met gedichten in aanraking te komen. De weesgedichten in de Poëzieweek zijn een nieuwe manier om alle mooie poëzie die onze landen kent met zoveel mogelijk mensen te kunnen delen en zo elkaar via woorden te verbinden.
Kijk voor meer informatie over het project: www.weesgedichten.nl
Dit nieuws verscheen eerder in de Boekenkrant, editie januari 2024.
