In de graphic novel Ontaard verklaard getuigt de Britse kunstenares Una op openhartige wijze van misbruik in de woelige Britse jaren zeventig en de gevolgen daarvan. Haar hele jeugd, of zeg maar volledige levenswandel, werd immers overschaduwd door The Yorkshire Ripper. Desondanks probeert haar alter ego met gebroken vleugels recht te krabbelen.
Prostitutie en geweld zijn helaas universeel en van alle tijden. Dat kaart Ontaard verklaard, een aangrijpende getuigenis van een mishandeld meisje, op kunstige wijze aan. Door die aanranding is Una niet alleen fysiek, maar ook psychologisch voor de rest van haar leven getekend.
We schrijven 1977. Een seriemoordenaar slaat toe in Yorkshire en omgeving. Una beleeft bijgevolg een allesbehalve zorgeloze jeugd. Doorheen het hele boek is haar persoonlijke verhaal ermee verweven. Zelf is Una haar onschuld vroeg verloren, waarop ze op veel onbegrip stoot bij zowel familie als hulpverleners. Evenzeer in de zaak The Ripper heerst veel wanbegrip en onwetendheid.
Een duidelijke omschrijving van persoonlijke incidenten laat Una achterwege. We hebben het raden naar exacte aanleidingen, maar zien de gevolgen en het angstige klimaat eens te meer. Op zoek naar bevestiging kan ze maar niet naar behoren functioneren, ondanks haar beroep op diverse therapieën. De jonge vrouw lijdt aan een ziekte (posttraumatische stress) en niemand die echt helpen kan. Haar schaamte en onmacht, het gevecht met zichzelf geeft ze prachtig weer: ‘Je voelt je zelfs niet veilig in je eigen lijf.’ En: ‘Het is moeilijker geworden het er niet over te hebben, maar het is nog steeds niet gemakkelijk.’
Het heftige thema contrasteert sterk met de vrije, speelse tekenstijl en originele vormgeving. Krachtig realistische krantenknipsels worden afgewisseld met dromerige taferelen in grijstinten met hier en daar een kleurrijk accent. Prachtig tot elkaar gecompileerd in tekstslierten kronkelend langs sobere illustraties. Even dreigt het langdradig te worden, maar de dagboekschrijfsels tonen ook treffend de neerwaartse spiraal. De monoloog mist soms wat variatie, wendingen of invalshoeken. Maar dit wordt ruimschoots goedgemaakt door de creatieve uitwerking en het is op z’n minst moedig te noemen om je zo kwetsbaar te tonen.
Ontaard verklaard is Una’s debuut. Verder is er van haar weinig geweten. Wil ze fungeren als rolmodel om het taboe te doorbreken of schrijft zij alles van zich af ter verwerking? Uit noodzaak, om af te rekenen met het roofdier in de man en om andere slachtoffers te behoeden?
Boekgegevens
Una, Ontaard verklaard, vertaling: Guus van Sonsbeek, Uitgeverij Soul Food Comics, 208 pagina’s, ISBN 978 90 824 1071 6 (€19,95)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie april 2016.
