Jan Tadema (1874-1949) was een Haarlemse uitgever met een passie voor muziek. Hij ontving in zijn huis musici uit binnen- en buitenland die zijn gastenboek tekenden. In Met Stravinksy aan zee heeft Piet Wackie Eysten de hoogtepunten uit Tadema’s gastenboek bijeengebracht.
Jan Tadema bood tientallen musici en componisten onderdak die in Concertzaal De Kroon in Haarlem of in het Amsterdamse Concertgebouw optraden. Met Stravinsky aan zee biedt dan ook een uniek beeld van het internationale niveau van het Nederlandse muziekleven in de eerste helft van de twintigste eeuw. In het gastenboek zijn onder andere handtekeningen en briefjes te vinden van buitenlandse beroemdheden als Pablo Casals, Carl Flesch, Francis Poulenc, Robert Casadesus en Igor Stravinsky. Velen tekenden niet alleen zijn gastenboek maar voegden ook gedichten, tekeningen, foto’s en briefkaarten toe.
De dirigent Willem Mengelberg schrijft: ‘Aan Heer en Mevrouw Tadema, met hartelijken dank voor het heerlijke soupertje en hunne zoo vriendelijke ontvangst op 19 Febr, ’07’
Door deze toevoegingen is het gastenboek van Tadema interessant voor liefhebbers van klassieke muziek maar biedt het ook een fascinerend inkijkje in het Haarlemse culturele leven. Uit alles blijkt dat de musici maar wat graag bij Jan en zijn vrouw Koos verbleven. De dirigent Willem Mengelberg schrijft bijvoorbeeld: ‘Aan Heer en Mevrouw Tadema, met hartelijken dank voor het heerlijke soupertje en hunne zoo vriendelijke ontvangst op 19 Febr, ’07’. Schilder Marius Bauer houdt zelfs contact met de familie op zijn reizen door Brits-Indië en Noord- Afrika. Enkele brieven vanuit Bombay zijn opgenomen in het gastenboek, inclusief de schetsjes waarmee Bauer de brieven illustreerde.
Met Stravinsky aan zee is ook een herinnering aan een tijd die nog niet eens zo ver achter ons ligt, namelijk het tijdperk waarin alle correspondentie nog per brief ging. Het is een genoegen om rustig door het boek te bladeren en de oude handschriften en foto’s van statige dames uit het begin van de twintigste eeuw tot je te nemen. Het kost moeite om de originele zwierige hanenpoten te ontcijferen maar het stoort geen moment dat zelfs na het uitgebreide onderzoek van Wackie Eysten er nog steeds dingen zijn die onduidelijk blijven. Tadema’s gastenboek geeft niet al zijn geheimen prijs, maar het heeft zo zijn charme om even terug in een tijd te zijn waar niet alle informatie over iedereen een muisklik van je verwijderd is.
Boekgegevens
Piet Wackie-Eysten, Met Stravinsky aan zee, Gibbon Uitgeefagentschap, ISBN 978 94 913 6336 8 (€ 30,00)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie februari 2015
