Het verhaal: de 22-jarige Skeeter is net afgestudeerd en keert terug naar huis. Het is 1962 en haar huis staat in de staat Mississippi, in het zuiden van de Verenigde Staten, waar zwarten het bed opmaken en blanken de lakens uitdelen. Constantine, de zwarte hulp die haar grootbracht, blijkt verdwenen. Niemand wil Skeeter zeggen waarheen.
Wel de kinderen, niet het tafelzilver
De werkelijkheid: ‘Ik weet bijna zeker dat niemand uit ons gezin ooit aan onze hulp Demetrie heeft gevraagd hoe het was om als zwarte in Mississippi te werken voor een witte familie,’ vertelt Kathryn Stockett, schrijfster van Een keukenmeidenroman. ‘Het is nooit in ons opgekomen om die vraag te stellen. (…) Ze stierf toen ik zestien was en ik ben jaren bezig geweest om me voor te stellen wat haar antwoord zou zijn. En daarom schreef ik dit boek.’ Want Kathryn Stockett is geboren en getogen in Jackson, Mississippi, en groeide op met de zwarte hulp Demetrie. Het was de tijd dat aan zwarte vrouwen wel de opvoeding van de blanke kinderen werd toevertrouwd, maar niet het poetsen van het tafelzilver.
Zwarte vrouwen
Skeeter, het romanpersonage, wil schrijfster worden. Iemand raadt haar aan te schrijven over wat haar raakt. Daarom verzamelt ze verhalen van zwarte vrouwen, en hun werk voor blanken, waaronder het verhaal van de wijze hulp Aibileen. Ze bracht zeventien blanke kinderen groot, maar verloor haar eigen zoon, die stierf terwijl zijn blanke bazen de andere kant opkeken. Ook het verhaal van Minny, haar vriendin, schrijft Skeeter. Ze is kort, dik, kan geweldig koken, maar houdt haar tong niet in bedwang. Haar blanke bazen ontsloegen haar omdat ze tegen hen inging. Minny heeft geluk, want ze vindt werk bij iemand die net naar de buurt is verhuisd en haar ‘geschiedenis’ (nog) niet kent. De vrouwen vertellen Skeeter hun verhaal, waarmee ze een onzichtbare grens overschrijden. Maar de drie zijn vastbesloten deze grens te verleggen, en veranderen zo het leven in het kleine stadje in het zuiden van de VS. Wat zijn de gevolgen?
Een keukenmeidenroman in Nederland
Redacteur Sabrina Verbeek van Mistral Uitgevers zag het manuscript al in het voorjaar van 2008. ‘Ik was op slag verliefd,’ vertelt ze. ‘Het is een echte pageturner. Dat het in Amerika goed verkoopt, komt denk ik vooral daardoor. En de rassenkwestie ligt natuurlijk bijzonder gevoelig, dat komt de interesse in het boek ook ten goede.’ Volgens haar heeft het boek een verzoenende uitstraling. ‘Het gaat over drie vrouwen van verschillende leeftijden en achtergronden. Maar Skeeter zegt: ‘We zijn mensen, uiteindelijk is er niet zoveel verschil tussen ons.”
Maar er was twijfel bij Mistral Uitgevers. ‘Een boek over een zeer Amerikaans onderwerp, dat zich veertig jaar geleden afspeelde… Ze wisten het niet. Op de Frankfurter Buchmesse in 2008 zag ik een gebonden proef, toen was het nog niet uitgegeven.’ Uiteindelijk trok haar enthousiasme Mistral ook over de streep.
Rassenkwestie
Een keukenmeidenroman werd hét Amerikaanse boek van de zomer van 2009. Niet alleen weet Stockett miljoenen lezers te beroeren, ze schreef een boek dat moeilijke en gevoelige thema’s aansnijdt. Het boek is daarmee maatschappelijk en historisch gezien van belang. De rassenkwestie is in de VS al lang een hot item. Nu Obama de eerste niet-blanke president van Amerika is, heeft dit thema een nieuwe, tot voor kort nooit voor mogelijk gehouden wending genomen. Zijn blank en niet-blank in de VS nu echt gelijk aan elkaar? In elk geval niet in Een keukenmeidenroman. Lezend als luchtig proza, maar zwaar van thematiek en vol betekenis.
Kathryn Stockett, Een keukenmeidenroman, Mistral Uitgevers, ISBN 978 90 499 5122 1 (€ 19,95)
