Het is 1939, winter in Kraków. Kort na de Duitse inval wordt de populaire moeder-overste Kazimiera in de kloostertuin vermoord. De SS vreest een opstand onder de bevolking, en aan Wehrmachtofficier Martin Bora de taak de moord op te lossen. Hiertoe moet hij samenwerken met een Amerikaanse priester die onderzoek doet naar de wonderen die de non heeft verricht. Wie is Martin Bora?
‘Martin Bora is een jongeman, gefascineerd door oorlog. Hij lijkt zelfs verliefd op het slagveld. Dezelfde waan en fascinatie joegen eerder tijdens de Eerste Wereldoorlog vele tienduizenden soldaten naar hun dood in de Vlaamse loopgraven. En zouden later de levens van velen opeisen in Stalingrad. Bora begint zo als een naïeve, op vechten beluste jongen.’
Martin Bora begint naïef, maar Lumen is de eerste in een reeks, die zich afspeelt over een aantal jaren. Verandert de oorlog hem?
‘Martin Bora begint als jongen van 23 en eindigt als man van 31. Hij overwint talloze angsten en ziet hoop in rook opgaan. Hij ontwaakt uit naïeve dromen, en wordt een harder mens. Ook raakt hij in gewetensnood. Plichtsbesef en trouw conflicteren met principes en mededogen. Zijn visie op ideologie en oorlog verandert radicaal.’
Is Lumen wel een thriller te noemen?
‘Niet de moord op Kazimiera, niet de slachtpartijen van de Nazi’s, maar de ontwikkeling van Martin Bora: dat is de thriller Lumen. Natuurlijk heeft een thriller geweld en allerlei duistere elementen nodig, die komen in Lumen dan ook voor, maar het is al spannend om te zien hoe een jongen een man wordt, tijdens een extreme situatie zoals een oorlog. Zijn persoonlijkheid verandert zo heftig dat hij soms bijna schizofreen lijkt.’
Is Lumen een oorlogsboek?
‘Een goed boek, en dat geldt ook een goed “oorlogsboek, vertelt altijd meer dan alleen een verhaal. Hoe sta je als mens in zo’n oorlog? Hoe tekent zo’n oorlog jou? Zelfs Bridge over River Kwai gaat over meer dan alleen de oorlog.’
Hoe tekende de Tweede Wereldoorlog u, Ben Pastor?
‘Mijn vader was veldarts in Afrika. Hij werd door de Fransen krijgsgevangen gemaakt. Mijn moeder was half Joods. Ik groeide op in Rome, waar de kogelgaten nog in de muren zaten. In de achtertuin lagen nog Duitse soldaten begraven. Ik kan gewoonweg niet om de oorlog heen.’
Ben Pastor, Lumen, Uitgeverij Wereldbibliotheek, ISBN 978 90 284 2320 6 (€ 19,90) Vertaling: Niek Miedema
