Het is vaste prik.
Tijdens de zomermaanden mogen BV’s en BN’s van uiteenlopend allooi in allerlei kranten en magazines hun favoriete vakantieliteratuur opsommen. Tv-ankers, zangers en zangeressen, acteurs en actrices, modellen: allemaal blijken ze, aangemoedigd door zon, zee en textielschaarste, plots zeer begerig van schrijvers en literatuur te houden. Ook zij die je je zonder een overdosis verbeeldingskracht op geen enkele wijze met een boek kunt voorstellen, komen met lijstjes voor de dag.
Jammer genoeg pakt het gros van deze bekende koppen – die er behalve bekend ook onderlegd willen uitzien – met gevestigde, cultureel correcte titels uit. Ze zwieren met titels die iedereen al kent, en die al maandenlang in de hitlijsten figureren. Ze strooien met namen die, om welke reden dan ook, niemand nog in twijfel durft te trekken. Of ze flemen met – bekende – schrijvers met wie ze graag persoonlijk bevriend zouden raken. Aan hun zijde op de foto, en die foto dan op hun Facebookpagina: het zou de perceptie van hun intelligentie, en dus hun imago, zeker ten goede kunnen komen.
Nooit komt een dichter ter sprake. Of toch: altijd dezelfde drie of vier.
Culturele correctheid is voor de samenleving even schadelijk als politieke correctheid. Culturele correctheid is een visie met oogkleppen. Een gebrek aan visie dus.
Natuurlijk is het aanbevelenswaardig om ook de heersende, culturele smaak te lezen. Toch vallen niet alleen in de eigentijdse canon, maar ook – en misschien wel vooral – in de zogenaamde marges van de literatuur beklijvende ontdekkingen te doen.
Het bijzondere kan nooit zonder het algemene.
Het algemene, dat zijn de bestsellers: zij bewaken als geblokte buitenwippers de poorten van de literaire markt.
Het bijzondere, dat is die horizonloze, geheimzinnige, rijke, gevarieerde, en gevaarlijke wereld die zich achter de beststellers bevindt.
Het hoeft niet te verbazen dat BN’ers en BV’ers zelden of nooit de kans grijpen om de lezer voorbij deze buitenwippers te leiden. Ze durven dat niet. Ze zijn verknocht aan veiligheid, en danken hun ‘succes’ aan dat status quo dat ze onder geen enkel beding in gevaar willen brengen.
Waarschijnlijk behoort het daarom tot de belangrijkste en noodzakelijkste taken van elk nieuw boekenseizoen, van elke hartstochtelijke lezer, van elke literaire bijlage en bijdrage, van elke trouwe boekhandelaar, en van elke boekenkrant: om de lezer de weg te wijzen voorbij de buitenwippers, en in de onderaardse gangen van de immense bibliotheek van de verbeelding.
Margot Vanderstraeten
www.margotvanderstraeten.com.
Margot Vanderstraeten – De buitenwippers
