Voor Als ik heel eerlijk ben interviewde Tamara Gijrath dertig moeders samen met hun dochters. Ze stelde hen vragen die ze normaal gesproken niet zo snel aan elkaar zouden stellen. Dit leverde intieme gesprekken op over de relatie die de moeders en dochters met elkaar hebben.
Door Renske Immink
De vrouwen met wie Gijrath sprak zijn onder anderen voormalig topzwemster Inge de Bruijn, zangeres Edsilia Rombley en radiopresentator Mischa Blok. Nadat Als ik heel eerlijk ben in april verscheen, heeft het in de Bestseller60 gestaan en kreeg de auteur veel positieve reacties. Het onderwerp raakt duidelijk een gevoelige snaar. Goede redenen om Gijrath een paar vragen te stellen over haar boek.
Waarom ben je begonnen aan Als ik heel eerlijk ben?
‘Op het moment dat ik begon met het boek was mijn moeder drie jaar daarvoor overleden. Maar ze was nog steeds iedere dag in mijn gedachten. Ik hoorde haar soms nog zo in mijn oor. De impact die zij nog steeds op mij had, wilde ik graag duiden. Misschien was ik wel op zoek naar haar, of op zoek naar ons. Ik wilde heel graag begrijpen wat die impact precies is. Wat is die dynamiek die bestaat tussen een moeder en haar dochter? Het is niet altijd rozengeur en maneschijn, verre van dat. Er wordt niet voor niets gezegd dat het een van de meest gecompliceerde relaties is in een mensenleven. Als je het met elkaar treft heb je een groot geluk te pakken. Ik had het ook met mijn moeder getroffen.
‘Toen ben ik op zoek gegaan naar vrouwen die over de relatie met hun moeder of dochter wilden praten. Ik heb gekozen om te praten met mensen die een bekendheid zijn in hun vakgebied, om te laten zien dat het niet uitmaakt wat je doet of wie je bent. Je bent altijd die dochter, en je moeder kijkt altijd met je mee.’
Welke boodschap wil je uitdragen?
‘Eenmaal bezig realiseerde ik me pas hoe belangrijk het is om te praten met elkaar en om elkaar te zien, niet alleen in de rol van moeder of dochter, maar als vrouw. Dan maakt het makkelijker om elkaar te begrijpen. Dus de boodschap is gaandeweg het maken van het boek geworden: praat met elkaar zolang het kan, ook omdat dat je zelf zo veel leert over wie je bent.
‘Er was een moeder en een dochter waarbij de dochter aangaf dat ze het moeilijk vond om de kwetsbaarheid van haar moeder te zien, dat gaf haar een heel unheimlich gevoel. Totdat de moeder vertelde over háár moeder. Ze zei: “Ik had een schattige moeder.” Toen zag ik dat de dochter zich realiseerde dat haar moeder ook een moeder had gehad, dat zij naast moeder ook dochter was, en vrouw.’
Wat heb je er voor jezelf uitgehaald?
‘Ik wilde mijn moeder blijven vasthouden, en een van de dingen waardoor ik dat kon, was om mij zo expliciet bezig te houden met deze materie. Ik heb mij enorm verdiept in het ouderschap en in de moeder-dochterdynamiek. Nu ik er zo van een afstandje naar kan kijken, zie ik ook dat het me rust heeft gebracht. Ik heb nu het gevoel dat ik alle facetten van ons bestaan samen heb bekeken, een heel mooi eerbetoon heb kunnen geven en de liefde heb kunnen benoemen tussen mij en mijn moeder. Voor mij persoonlijk is het een heel mooi rond geheel geworden.
‘Als moeder heb ik door het schrijven van dit boek heel veel geleerd over de keuze tussen kwetsbaar zijn en kracht laten zien. Ik had het idee dat een kind het meeste heeft aan ouders die kracht uitstralen, kracht geven en bijsturen. Maar wat gebeurt er op het moment dat je als kind veel twijfels voelt en het even niet meer weet? Je wilt niet dat je kind denkt: “Wat is er mis met mij? Mijn ouders hebben dat nooit.” Die vraag heb ik ook veel gesteld in de gesprekken. Kies je ervoor om jezelf te laten zien of niet? Dat wilde ik graag uitzoeken.’
Wat is je het meest bijgebleven van de gesprekken die je gevoerd hebt?
‘Ik weet nog dat ik sprak met Aaltje van Zweden en haar dochter. Zij is schrijver en heeft vier kinderen, waarvan één zoon autistisch is. Met haar stichting verleent Aaltje steun aan gezinnen met autisme. Zij is een heel natuurlijke schoonheid, een koninklijke, rustige vrouw. Haar dochter is een heel ander type. Dat werkt heel goed met elkaar, de een houdt de ander in stand, juist omdat ze zichzelf kunnen zijn. Toen ik wegging na het gesprek, dacht ik: “Wat is het fantastisch wat ik aan het doen ben!” Het was niet alleen een feest van herkenning, maar het was ook een mogelijkheid om iemand echt te kunnen zien. Die bereidheid van alle zestig moeders en dochters om zich te laten zien was hartverwarmend, en dan kom je tot interessante uitspraken of bevindingen.’
Tamara Gijrath, Als ik heel eerlijk ben, fotografie: Yvette Kulkens, Uitgeverij Fontaine, 256 pagina’s (€ 25,00)
Dit interview verscheen eerder in de Boekenkrant, editie augustus 2021.
Interesse? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
Van elk verkocht exemplaar van Als ik heel eerlijk ben gaat er 1 euro naar Pink Ribbon.
